Yeni Papa nasıl seçilecek? En yakın adaylar kimler?
Katolik Kilisesi’nin, manevî önderini seçmek için kullandığı metot son 800 yıldır neredeyse hiç değişmedi.
Kurallar gereği, Papa olarak seçilen kişi ölene dek misyonda kalıyor.
Papa öldüğünde ya da 2013’teki üzere Papa 16. Benedikt’in istifasıyla yaşanan istisnai durumlarda “Papalık Seçimi” yani “Konklav” yapılıyor.
“Konklav” Latince kökenli, “anahtarla kapatılmış” manasına gelen bir söz. Tam da bu sözün manasına uygun olarak, Kardinaller kilitli kapılar arkasında toplanarak oylama sürecine giriyor.
YÜZYILLARDIR KARDİNALLER SEÇİLİYOR
Resmi olarak Papa adaylarının yalnızca erkek ve Katolik olması kâfi.
Ancak yüzyıllardır Papalar yalnızca Kardinaller ortasından seçiliyor.
Kardinaller, Katolik Kilisesi’nin ruhban sınıfında, Papa’dan sonraki en kıymetli din adamı konumundalar. Lakin sırf 80 yaşın altındaki Kardinallerin oy kullanmasına müsaade veriliyor.
Papa olabilecek bireyler için ise bir yaş sonu yok. Çünkü Papa Francis misyonu devraldığında 76 yaşındaydı. Ondan evvelki Papa’ysa 78 yaşındaydı ve 85 yaşında sürpriz bir formda emekli olmadan evvel sekiz yıl Papalık yaptı.
SEÇİM SÜRECİ NASIL İLERLİYOR?
Kurallara nazaran, papalık seçimine katılabilecek en fazla 120 kardinal, Sistine Şapeli’nde Kardinaller Meclisi’nde toplanıyor.
Seçim sürecinin başlaması için, yaş kuralına uyan kardinallerin toplandığı Sistine Şapeli’nde özel bir sabah ayini yapılıyor.
Günün ilerleyen saatlerinde de, “extra omnes” yani “herkes dışarı” daveti yapılıyor.
Bu davetin akabinde, zımnilik yemini etmiş olan Kardinaller, bir halef seçebilene kadar dış dünyaya irtibatı kesiyor.
Her oy pusulası sırasında Kardinaller, tercih ettikleri ismi yazarken; ardışık oylama çeşitleri boyunca aday sayıları azalıyor.
34’ncü oylamadan itibarense Kurul sırf bir evvelki tıpta en çok oyu alan iki isim ortasında oylama yapıyor. Oyların üçte ikisini kazanan adaysa yeni Papa seçiliyor.
Usüle nazaran seçilen kişi, şapelin önüne çağırılırken; Papalık misyonunu kabul edip etmediği soruluyor. Karşılık evet ise, yeni Papa’dan Papalık ismini seçmesi isteniyor.
SONUÇ DÜNYAYA DUMANLA DUYURULUYOR
Yeni Papa’nın belirlenmesinin akabinde, sonucun dünyaya duyurulmasının da kendine has bir sistemi var.
Oy pusulaları Sistine Şapeli’nin içinde küçük bir ateşte yakılırken; ateşten çıkan siyah duman, dışarıda bekleyen kalabalığa şimdi yeni bir Papa seçilmediği haberini veriyor.
Seçildiğindeyse, pusulalar dumanı beyaza çeviren bir katkı hususuyla yakılıyor.
Bu da Katolik dünyasına yeni Papa seçildiğini müjdeliyor.
Bu esnada Yeni Papa da Sistine Şapeli’nin bitişiğindeki Gözyaşı Odası’na götürülürken; burada yeni beyaz cübbesini ve kırmızı terliklerini giyiyor ve yeni Papa Vatikan’da toplanan kalabalığa duyuruluyor.
Tarihteki en uzun Papalık seçimi, on üçüncü yüzyılın sonlarında gerçekleşti ve üç yıl sürdü. Bunun en önemli nedeni kardinaller ortasındaki siyasi çekişmeydi. Bu süreçte oy kullanan üç Kardinal öldü.
YENİ PAPA KİM OLACAK?
Papa olabilecek isimler medyada belirmeye başladı. Onlardan biri, Marsilya Başpiskoposu Jean-Marc Aveline (jan mark avölin).
Katolik Kilisesi içinde uygun tanınan Aveline (avölin), ideolojik imkan Papa Francis’e yakınlığıyla dikkat çekiyor.
Özellikle göç ve İslam dünyasıyla ilgiler konusunda benzeri yaklaşımlara sahip. Seçilirse, Katolik Kilise’nin başına 14’üncü yüzyıldan bu yana birinci kere bir Fransız geçecek. 66 yaşındaki Aveline, Jean-Paul’den sonraki en genç papa olacak.
72 yaşındaki Macar Kardinal Peter Erdo ise muhafazakar kimliğiyle öne çıkıyor. Göç konuzunda Macaristan’ın milliyetçi Başbakanı Victor Orban ile tıpkı çizgide. İtalyanca’nın yanı sıra Almanca, Fransızca, İspanyolca ve Rusça biliyor. Ukrayna Savaşı ile yıpranan Katolik ve Rus Ortodoks kiliseleri ortasındaki alakayı tamir edebileceği söyleniyor.
Maltalı Kardinal Mario Grech 68 yaşında. Küçük bir ülkeden geldiği için diplomatik ya da jeopolitik problem yaratmayacağı için papa seçilebileceğini öne sürenler var.
Barcelona Başpiskoposu Kardinal Juan Jose Omella, Papa Francis’e en çok benzetilen isim. 79 yaşındaki İspanyol Kardinal, yıllarını gelişmekte olan ülkelerde açlık, hastalık ve yoksullukla gayrete adamış.
Bahislerin favorisi Kardinal Pietro Parolin ise bir Vatikan diplomatı.
Papa Francis’in misyona geldiği 2013’ten bu yana devlet sekreteri olarak misyon yaptı. Vatikan hiyerarşisinde devlet sekreteri başbakana muadil bir vazife. İtalyan Kardinal, muhafazakarlarla ilericilerin üzerinde uzlaşabileceği isim olarak görülüyor. Seçilirse Polonyalı, Alman ve Arjantinli papalardan sonra tekrar bir İtalyan Katolik Kilisesi’nin başına geçecek.
Kardinal Luis Antonio Gokim Tagle, “Asya’nın Francis”i olarak tanınıyor.
67 yaşındaki Filipinli seçilirse Asyalı birinci Papa olacak. Filipinler, Asya’nın Katolik nüfusu en çok olan ülkesi.
Dünyanın dört bir yanından kardinallerin bir Amerikalıyı Papa seçmesi beklenen bir durum değil. Lakin seçilirse o ismin, 72 yaşındaki Newark Başpiskoposu Kardinal Joseph Tobin olması bekleniyor.
76 yaşındaki Ganalı Kardinal Peter Turkson, bir Vatikan yetkilisi.
2023’te, BBC röportajında, papa seçilme ihtimaline karşı dua ediyorum demişti. Fakat kimileri, medya görünürlüğünden yola çıkarak bu vazife için kampanya yaptığını ileri sürüyor. Turkson seçilirse, Katolik Kilisesi’nin birinci siyah papası olacak.
Bolonya Başpiskoposu Matteo Maria Zuppi de favori gösteriliyor.
69 yaşındaki başpiskopos, Papa Francis’in gerçek ismine gönderme yapılarak “italyan bergoglio” olarak anılıyor. Göçmenlerin ve fakirlerin rahibi Zuppi, protokole aldırış etmiyor. Makam arabası yerine vakit zaman bisiklet kullanıyor. Bolonya’da domuz etsiz makarna servis edilmeye başlandığında tartışma yaratmıştı. Zuppi, bunu Müslümlara karşı bir hürmet ve nezaket olarak savunmuştu.
Zuppi seçilirse 1978’den bu yana birinci italyan papa olacak.
