Türkiye ekonomisi İkinci Trump Devri’ne hazır mı?
Donald Trump’ın Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) 47’nci başkanı seçilmesi, küresel piyasalarda olduğu üzere Türkiye piyasalarında da yankı buldu. Trump’ın zaferini ilan etmesi sonrasında Borsa İstanbul günü yüzde 2,88 artışla günü 8 bin 862 puandan kapatırken, ABD Dolar kuru yüzde 0,22, Euro kuru yüzde 1,86 düştü. Gün içinde altın, gümüş ve petrol fiyatlarında da sert gerilemeler oldu. Öte yandan Bitcoin yüzde 7 artışla 75 bin doları test etti.
DW Türkçe’ye konuşan iş dünyası temsilcileri ve ekonomistlere nazaran, Donald Trump’ın ikinci başkanlık periyodu Türkiye üzere gelişmekte olan bir iktisat için fırsatlardan çok riskler barındırıyor. Bilhassa Trump’ın ABD iktisadını daha içe kapanık ve müdafaacı hale getirecek gümrük vergisi duvarları vaadi ve Ortadoğu’da İsrail siyasetlerine verdiği takviye Türkiye’nin global ticaretteki hareket alanını kısıtlayabilir.
Erhan AslanoğluFotoğraf: Privat
Bunun yanı sıra ABD Merkez Bankası Fed’in Trump periyodunda uygulayacağı faiz siyaseti, gelişmekte olan ülkelere kayan milletlerarası sermayenin tekrar rotasını ABD’ye çevirmesine neden olabilir. Uzmanlara nazaran, böylesi bir tablonun hayata geçmesi halinde, dış kaynak gereksinimi olan Türkiye iktisadının milletlerarası sermayeden beklediği para akışı zora girebilir.
“Avrupa olumsuz etkilenirse, Türkiye de olumsuz etkilenir”
İstanbul Topkapı Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu’na nazaran, Trump’ın iktisat üzerindeki en değerli tesiri ABD’ye giren mallar için uygulayacağı muhafazacı gümrük vergileri olacak. Trump idaresinin sırf Çin değil, başta Almanya olmak üzere Avrupa ekonomilerine de bu formda ziyan verebileceğini lisana getiren Prof. Erhanoğlu, “Böylesi bir tablo dış ticaretinin yarısından fazlasını AB ülkeleri ile yapan Türkiye açısından kahır yaratacaktır. Sakinleşen bir Avrupa, Türkiye’yi de yavaşlatır” diye konuşuyor.
İzmir Limanı’ndaki konteynerlerFotoğraf: Mahmut Serdar Alakus/AA/picture alliance
“Sermaye girişi yavaşlayabilir”
Bununla birlikte, Trump’ın vaatleri kapsamında vergileri indirme ve askeri harcamaları artırma konusunda adım atması halinde oluşacak bütçe açıklarının ABD faizleri üzerinde bir baskı oluşturacağına vurgu yapan Aslanoğlu, “O vakit dünyada borçlanma imkanlarını ve genel olarak bizim üzere ülkelere sermaye girişini de olumsuz etkilemeye aday bir gelişmeyi de görmüş oluruz. Öte yandan Trump’ın iklim krizine ilgisizliği yüzünden iklime bağlı göçler artabilir. Bu da geçiş coğrafyasında bulunan Türkiye’nin göçmen meselesini büyütebilir” değerlendirmesinde bulunuyor.
Türkiye, Trump vaktinde açık verdi
Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı dış ticaret datalarına nazaran ABD ile Türkiye ortasındaki ticaret, 2023’te yaklaşık 30 milyar 660 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bunun 15,8 milyar dolarını Türkiye’nin ABD’den yaptığı ithalat, 14,9 milyar dolarını ise Türkiye’nin ABD’ye ihracatı oluşturdu.
Rakamlara bakıldığında, Türkiye’nin ABD ile ticaretinde Trump’ın birinci periyoduna nazaran Biden’lı yıllar daha karlı geçti. İki ülke ortasındaki ticaret Trump’ın son üç yıllık periyodunda toplam 64,6 milyar dolar olurken, Biden’ın üç yıllık devrinde ise bu sayı 90,6 milyar dolara ulaştı. Trump devrinde ABD ile ticaretinde açık veren Türkiye, Biden periyodunda ise ABD ile ticaretinde fazla vermeye başlamıştı.
Trump’ın ikinci başkanlık devrinde ise Türkiye’nin bu avantajını koruyup koruyamayacağı merak konusu.
MAKFED Başkanı Adnan DalgakıranFotoğraf: Privat
“Koruma duvarları Türkiye’yi zorlar”
Trump’ın seçim periyodunda Çin’e uygulayacağı vergileri yüzde 60’a kadar çıkaracağı vaadinde bulunduğunu hatırlatan Türkiye Makine Federasyonu (MAKFED) Başkanı Adnan Dalgakıran, “Trump Çin dışındaki başka ülkelere de yüzde 10 ile 20 ortasında değişen günlük vergi tarifelerinden bahsediyordu. Bu kelamlarını yerine getirirse, bu global ve özgür ticaretin sonu olur” diyor.
Türkiye’nin Trump idaresindeki ABD’nin global ticarette ortaya koyacağı korumacılık duvarları nedeni ile dış ticarette önemli zorluklar yaşayabileceğini söz eden Dalgakıran, yeni devirde ABD-Türkiye ortasındaki ticareti büyütmenin de kolay olmadığına dikkat çekiyor.
Dalgakıran, şunları söylüyor: “6 -7 yıl evvel dönemin ABD Ticaret Bakanı Türkiye’ye gelmiş ve iki ülke ortasındaki ticareti 100 milyar dolara çıkarma amacına değinmişti. Bu maksat için Türkiye’deki şirketlerin çapının küçük olduğuna işaret etmişti. Sahiden de o denli. Sırf büyük şirketler ABD ile ticaretini geliştirebilir.”
Emine Erdoğan, Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Trump, Melania TrumpFotoğraf: Alex Wong/Getty Images
Yatırımcı neyi merak ediyor?
Türkiyeli yatırımcılar için yeni Trump devri konusunda en merak edilen bir diğer bahis ise, Trump’ın izlemesi mümkün siyasetlerin hangi yatırım araçları ve dallar üzerinde nasıl bir tesiri olacağı tarafında.
Yapı Kredi Yatırım Yatırım Stratejileri Müdürü Hakan Halaç’ın verdiği bilgilere nazaran, Trump siyasetlerinin enflasyonist tesiri, uzun vadeli tahviller üzerinde baskı yaratacak. Bu devirde pay senedi endekslerinde güçlü performanslar görülebileceğini lisana getiren Halaç, “Altın ise, uzun vadede yüksek enflasyon beklentisinin canlı kalması ve kısa vadede faiz indirim mümkünlüğünün artmasından olumlu etkilenecektir” diyor.
Burgan Bank Türkiye Genel Müdürü Murat DinçFotoğraf: Privat
“Trump daha makul noktaya gelebilir”
Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde faaliyet gösteren Kuveyt merkezli Burgan Bank Kümesi’nin iştiraki olan Burgan Bank Türkiye Genel Müdürü Murat Dinç ise, birinci seçim sonuçlarının gelmesi ile piyasalarda yaşanan kimi dalgalanmaların süreksiz olduğunu söz ediyor.
Trump’ın Ocak 2025’te başkanlık misyonunu resmen devralması ve grubunu ilan etmesi sonrasında taşların biraz daha yerine oturacağını kaydeden Murat Dinç, “O gün geldiğinde, seçim devrinde iktisatta sert sayılabilecek vaatlerde bulunan Trump’ın daha makul bir noktaya çekildiğini görebiliriz” diyor.
İkinci Trump periyodunda ABD ve Türkiye ortasındaki ticari ve ekonomik münasebetlerin Rusya-Ukrayna savaşı ve Ortadoğu’daki belirsizliklerden bağımsız ele alınmasının sıkıntı olduğunu belirten Dinç, “Ben iki ülke ortasında önemli bir kırılma yaşanmasını, hasebiyle ticarette büyük külfetler olmasını beklemiyorum. İlan edilen büyük maksatlara ulaşmak kolay olmasa da ticaretteki müspet seyrin süreceğini düşünüyorum” formunda konuşuyor.