Trump Mars’ı da istiyor, bilim insanları mümkün olmadığını söylüyor! Mars’ın sahibi kim?
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, 4 yıl ortadan sonra Beyaz Saray’a döndü. 20 Ocak’ta yemin eden Trump’ın Grönland ve Panama Kanalı konusundaki ısrarı, dünya genelinde ABD topraklarını genişletmek istediği halinde yorumlandı.
Donald Trump, sadece dünya üzerinde değil, uzayda da ABD topraklarını genişletme arayışında üzere görünüyor. Misyona başlama konuşmasında, Amerikan bayrağını “cesur, yeni bir yöne” taşıma kelamı veren Trump, Amerika’nın “açık kaderinin” Mars’a “Stars and Stripes bayrağını dikmek olduğunu söyledi
Peki, Mars sahiden ABD’nin 51. eyaleti olabilir mi?
MARS NEDEN ABD TOPRAĞI OLAMAZ
Mars’ın ABD toprağı olması, Dış Uzay Antlaşması’na nazaran imkânsız. 1967’de imzalanan bu antlaşma, “Ay ve öbür gök cisimleri ulusal mülkiyete husus olamaz” prensibini içeriyor. Londra Üniversitesi Hukuk Profesörü Said Mosteshar, bu kuralların, devletlerin uzaydaki rastgele bir gök cismi üzerinde hak sav etmesini yasakladığını belirtiyor.
Uzmanlar, bu çeşit savların sadece memleketler arası hukuku değil, tıpkı vakitte uzay araştırmalarında iş birliği unsurunu de tehlikeye atacağını söylüyor. Bir ülkenin Mars üzerinde egemenlik argümanında bulunması, öteki devletlerle önemli diplomatik tansiyonlara yol açabilir.
SPACEX MARS’I TALEP EDEBİLİR Mİ?
Özel şirketlerin uzayda faaliyet göstermesi konusunda belirsizlikler var. Dış Uzay Antlaşması, devletleri bağlarken özel şirketlere yönelik net bir düzenleme içermiyor. SpaceX üzere şirketler, Mars kaynaklarını ticari maksatlarla kullanabilir mi? Uzmanlar, bunun memleketler arası hukukun bir boşluğu olduğunu belirtiyor.
Northumbria Üniversitesi’nden Dr. Fabio Tronchetti’ye göre, özel şirketlerin Mars’taki kaynakları kullanabilmesi için hükümetlerinden lisans alması gerekiyor. Lakin lisans verilmesi, şirketlere geniş hareket alanı sağlayarak yasa ihlallerine açık bir kapı bırakabilir.
MARS’A BİRİNCİ ULAŞAN KAZANABİLİR
Artemis Mutabakatları, ABD’nin Ay ve başka gök cisimlerindeki “güvenli bölgeler” konseptini öne sürdüğü bir düzenleme olarak dikkat çekiyor. Bu kurallar, ABD’nin gelecekte Mars üzerinde fiili bir denetim oluşturmasına imkan tanıyabilir.
Uzay hukukçularına nazaran, bu düzenlemeler, devletlerin egemenlik argümanında bulunmaksızın toprak üzerindeki haklardan fiilen yararlanmasının önünü açabilir. Lakin bu türlü bir durum memleketler arası toplumda önemli tansiyonlara neden olabilir.
ÇATIŞMA RİSKİ ARTIYOR
Uzmanlar, uzayda kaynak kullanımına dair mevcut maddelerin yetersiz olduğunu ve devletlerin farklı kurallar benimsemesinin ileride büyük problemlere yol açabileceğini düşünüyor. Hem ABD hem de Çin’in Ay ve Mars’ta üsler kurmaya yönelik tezleri, ilerideki potansiyel çatışmaların habercisi olabilir.
Londra Üniversitesi’nden Dr. Jill Stuart, Mars yerleşimlerinin başlamadan evvel Ay’daki üslerin ve memleketler arası müzakerelerin bu sürece taraf vereceğini belirtiyor. Fakat ülkeler ortasındaki gerginliklerin artması durumunda, mevcut türel boşluklar büyük bir risk teşkil edebilir.
MARS YALNIZCA BİR HAYAL Mİ
Mars’ın ABD topraklarına dâhil edilmesi, mevcut milletlerarası hukuka nazaran imkânsız görünüyor. Lakin Trump’ın vizyonu ve SpaceX’in ticari maksatları, Kızıl Gezegen’in gelecekte kimin denetiminde olacağına dair kıymetli tartışmaları başlattı. Uzay hukuku uzmanlarına nazaran, bu tıp teşebbüsler sadece hukuksal değil, siyasi ve etik meselelere da yol açabilir.
