Teknoloji yılı 2024: Uzaydan yapay zekaya, dünyada ve Türkiye’de yaşanan önemli gelişmeler
Teknoloji alanında bu yıl, hem Türkiye’de hem de dünyada birçok gelişme meydana geldi.
Sosyal medya platformlarının ziyanları ve platformlara yönelik düzenlemeler yıl boyunca dikkati çekti.
YILIN SÖZCÜĞÜ “BEYİN ÇÜRÜMESİ”
Yılın en kıymetli gelişmelerinden biri Oxford Sözlüğün 2024 yılının sözü olarak “brain rot” yani “beyin çürümesi” sözünü seçmesi oldu.
Sosyal medyanın gereksiz ve eğlencelik kullanımını söz eden “beyin çürümesi” toplumsal medyanın karanlık yüzünün tekrar tüm dünyada tartışılmasına neden oldu.
16 YAŞ ALTINDA TOPLUMSAL MEDYA YASAĞI
Avrupa başta olmak üzere birçok ülke, 16 yaş altı gençlerin toplumsal medya kullanımının fizikî ve ruhsal ziyanları nedeniyle kısıtlamalar getirmeye hazırlanıyor.
Avustralya ve İspanya, toplumsal medya platformları için yasa tasarıları hazırlarken, şirketler ise bu kısıtlamalara karşı tedbirler alıyor.
FİLİSTİN PAYLAŞIMLARINA KISITLAMA
Ayrıca, toplumsal medya platformları üzerindeki sansür tartışmaları da sürüyor. Meta’nın sahibi olduğu Instagram, Facebook ve WhatsApp, Filistin destekçisi paylaşımlara kısıtlamalar getirdi.
BBC’nin datalarına nazaran, Ekim 2023’ten itibaren Filistinli kullanıcıların yorumları daha fazla engelleniyor.
YAPAY ZEKA ALANINDA REKABET
2024 yılı, yapay zeka alanındaki rekabetin kızıştığı bir yıl oldu.
OpenAI, metinden manzara üreten yapay zeka aracı Sora’yı tanıtarak büyük ses getirdi. Google DeepMind ise yeni kuşak görüntü oluşturmamodeli Veo 2’yi duyurdu. Bu model, Sora’dan daha uzun ve kaliteli görüntüler üretebiliyor.
GROK TANITILDI
OpenAI, ChatGPT’nin yeteneklerini geliştirerek yeni sürümlerini kullanıma sundu. Toplumsal medya platformu X de Grok isimli yapay zeka aracını tanıttı. Grok, yazılı soruları yanıtlama ve görsel üretme yeteneğine sahip.
SAHTE İÇERİKLERDE ARTIŞ
Yapay zeka ile üretilen görüntülerin gerçekçiliği arttıkça, geçersiz içerikler ile gerçekler ortasındaki farkı ayırt etmek zorlaşıyor.
Araştırmalar, internet kullanıcılarının yüzde 39’unun yapay zeka ile üretilen görsellerin gerçek olup olmadığını ayırt edemediğini gösteriyor.
2024’te yapay zeka, büyük güç tüketimiyle de gündemdeydi. IEA bilgilerine nazaran, ChatGPT’ye bir soru sormak, Google aramasının 10 katı güç harcıyor. Bu sebeple, Google, Amazon ve Microsoft güç yatırımlarını artırma kararı aldı.
Yapay zeka, istihdamda da büyük değişimlere yol açacak. IMF, yapay zekanın global istihdamın yüzde 40’ını etkileyeceği ve gelir eşitsizliğini derinleştireceği ikazında bulundu.
Ayrıca, Türkiye’den HAVELSAN tarafından geliştirilen Türkçe tabanlı yapay zeka platformu “MAIN”, çeşitli kurumlar tarafından kullanılmaya başlandı.
ÇİP TANSİYONU DEVAM ETTİ
ABD ve Çin ortasında 2019 yılında Huawei’ye getirilen kısıtlamalar sebebiyle gün yüzüne çıkan teknoloji çekişmesi 2024 yılında da tesirlerini sürdürdü. ABD’de kasım ayında yapılan seçimlerde tekrar başkanlığa seçilen Donald Trump’ın Tayvan’ı ABD çip sanayisini çalmakla suçlaması sonrası Tayvan-Çin-ABD çizgisinde çip tansiyonu üst düzeye çıktı.
Çip üretimiyle alakalı olarak Hollanda hükümeti, ileri teknoloji çiplerin imalinde kullanılan fotolitografi makinelerinin Çin’e ihracat lisanslarını iptal etti.
Bu ortada çip kesimi de 2024 yılında büyük bir ivme kaydetti. ABD’li çip şirketi Nvidia yılın birtakım kısımlarında dünyada piyasa pahası en yüksek şirketler listesinde 1. sırada yer alırken Tayvanlı çip üreticisi TSMC de listede birinci 10’da kendine yer bulmayı başardı.
TÜRKİYE’NİN BİRİNCİ ASTRONOTU
Türkiye’nin birinci astronotu Alper Gezeravcı, uzay serüveniyle ülke tarihine geçti. Memleketler arası Uzay İstasyonu’nda (ISS) geçirdiği sürede Türkiye Uzay Ajansı ve TÜBİTAK Uzay Komitesince hazırlanan 13 bilimsel deneyi gerçekleştiren Gezeravcı, Türkiye’nin uzay serüveninde farkındalık oluşturdu.
Türkiye’nin ikinci astronotu Tuva Cihangir Atasever de yörünge altı uçuşunu tamamlayarak 7 bilimsel deney gerçekleştirdi.
TÜRKSAT 6A FIRLATILDI
Türkiye’nin birinci yerli ve ulusal haberleşme uydusu Türksat 6A uzaya fırlatıldı. Hizmet vereceği kalıcı yörüngesine ulaşan uydu, 2025’in birinci çeyreğinde hizmete alınacak.
Türkiye, TEKNOFEST ile teknoloji alanındaki en büyük şenliklerden birine mesken sahipliği yaptı.
Ancak, 2024’te bir yazılım güncellemesi nedeniyle global çapta büyük bir siber güvenlik sorunu yaşandı. Birçok bölüm, kusurlu yazılım yüzünden milyarlarca dolar ziyana uğradı.
