Travmanın fizikî sıhhat üzerindeki kısa vadeli tesirleri uzun vakittir biliniyor. Bu tesirler ortasında baş ağrısı, iştah ve uyku sistemindeki değişiklikler, kaygı, telaş, odak bozuklukları üzere meseleler yer alıyor. Fakat yeni bir araştırmada, savaş üzere şiddetli travmaların DNA’da jenerasyonlar uzunluğu süren epigenetik izler bırakabileceği ileri sürüldü.

Kuşaktan jenerasyona aktarılan travma fikri yeni bir kavram değil. Geçmiş çalışmalarda travmatik tecrübelerin, sonraki nesillerin depresyon ve başka ruh sıhhati sıkıntılarına yakalanma olasılıklarını artırdığı gözlemlenmişti.

Ses getiren çalışmada, üç nesilden 48 Suriyeli ailenin DNA örnekleri incelendi. Yale Üniversitesi’nden antropolog Catherine Panter-Brick, “Bulgularımız, şiddetin genomda epigenetik izler bırakabileceğine dair deliller sunuyor” dedi.

Araştırmada, Suriye’de1980’lerdeki şiddete maruz kalan 10 ailenin ve 2011’deki iç savaşa maruz kalan 22 ailenin DNA’sı, 1980 öncesinde Suriye’yi terk edip yıllarca süren iç karışıklıktan kaçan 16 ailenin genetik malzemesi ile karşılaştırıldı.

Toplamda 131 bireyden yanak sürüntüsü örnekleri alındı; 45 küçük çocuk, 37 büyük çocuk, 47 anne ve 2 büyükanne. Çalışmanın ortak müellifi ve mülteci bir Suriyeli olan Dima Hamadmad, “Katılımcılar, çocuklarına duydukları sevgi ve gelecek jenerasyonlar için duydukları tasayla araştırmaya katıldılar. Lakin daha da değerlisi, travma öykülerinin duyulmasını ve kabul edilmesini istediler,” dedi.

Araştırmacılar, DNA’ya metil kümesi ismi verilen küçük kimyasal etiketlerin eklendiği 850.000 DNA metilasyon noktasını inceledi. Bu süreç, altta yatan DNA dizisini değiştirmeden gen tabirini değiştirebilir. Araştırmacılar, direkt şiddete maruz kalan anne ve çocukların DNA’sında epigenetik işaretlerde değişiklik gösteren 21 bölge tespit etti.

1980’lerdeki taarruzlardan sağ kurtulan bayanların torunlarında 14 genom bölgesinde değişiklik bulundu. Ayrıyeten, annelerinin rahimlerinde şiddet görerek dünyaya gelen bireylerin hücresel seviyede daha süratli yaşlandığı gözlemlendi. Bu değişikliklerin sıhhat üzerindeki tesirleri ise şimdi net değil.

Bulgular, geçen ay Scientific Reports mecmuasında yayımlandı. Çalışmanın muharrirleri, şiddetin (aile içi şiddet, cinsel şiddet, silahlı şiddet vb.) kalıcı tesirlerine ait daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurguluyor. Ortak kıdemli çalışma müellifi Connie Mulligan, “Travma ve şiddetin gelecek jenerasyonlara yansımaları olabileceği fikri, insanların daha empatik olmasına ve siyaset yapıcıların şiddet problemine daha fazla dikkat etmesine yardımcı olmalı,” dedi. Mulligan, “Bu durum, ABD de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanında gördüğümüz, görünüşte kırılmaz olan jenerasyonlar ortası taciz, yoksulluk ve travma döngülerinin kimilerini açıklamaya bile yardımcı olabilir,” diye de ekledi.