Oruç tutmak vücudumuza neler yapıyor? Kanıtlanmış pek çok faydası var
Delaney’e nazaran orucun tesirini anlamanın en âlâ yolu, bedeni bir hibrit otomobil üzere düşünmektir. Oruç tutmadığımız vakitlerde büyük öğünler, atıştırmalıklar ya da içecekler tükettiğimizde, beden karbonhidratlardan elde edilen glikozu kullanır fakat oruç tuttuğumuzda, bedenin ‘benzin deposu’ olan karaciğer ve kaslardaki yakıt tükenmeye başlar.
Sekiz ila on iki saat sonra, beden ‘elektrik moduna’ geçer ve depolanmış yağları kullanmaya başlar.
Yağ yakma geçişi sağlayan bu metabolik değişim, birkaç değerli süreçle yönlendirilir. Kan şekeri düşer, insülin üretimi azalır (bu hormon, bedene yağ depolamasını söyleyen bir hormondur) ve karaciğer keton üretmeye başlar. Ketonlar, yağın parçalanmasından elde edilen, beyin ve kaslar için son derece verimli bir yakıt kaynağıdır. Beden, adeta yağ yakan bir makineye dönüşür lakin bu geçiş her vakit kolay olmayabilir. Orucun birinci birkaç günü çok yorgunluk ve açlık hissi yaşanabilir. Bu durum, kan şekerinin düşüşü ve bedenin birincil yakıt kaynağı olarak yağa adapte olması ile ilgilidir. Ayrıyeten, susuzluktan kaynaklanan baş ağrıları da görülebilir.
Oruca başlandığında kimi geceler derin uyku alınabilirken, öteki geceler uyumakta zorluk çekilebilir. Bu durum, orucun melatonin ve kortizol üzere uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen hormonlar üzerinde yarattığı değişimlerle ilgilidir.
Ramazan’da sizi tok ve enerjik tutacak yiyecekleri tercih etmek değerlidir. Sahurda, fındık ve meyvelerle hazırlanan yulaf tercih edilebilir. Oruç başlamadan çabucak evvel şekerli yiyeceklerden kaçınmak gerekir zira bu tıp besinler, kan şekerinde ani dalgalanmalara ve açlık hissine yol açabilir.
Akşam yemeğinde tüketilen işlenmiş karbonhidratlar, sindirim problemlerine yer hazırlayabilir.
Su alımını gerçek yönetmek de değerlidir. Gün boyunca oruç tutmadığınız vakitlerde içtiğiniz su ölçüsünü, oruç mühletince de almanız gerekir. Kahve ve çaydan kaçınmakta da yarar vardır zira bu cins içecekler, diüretik tesir yaparak sıvı kaybına yol açabilir.
Bilim insanları, yaklaşık 5 gün sonra bedenin oruca ahenk sağlayabileceğini söz ediyor.
2019 yılında Avustralya’da yapılan bir araştırma, Ramazan ayında oruç tutan şahısların kıymetli ölçüde kilo ve beden yağı kaybettiklerini buldu. Başlangıç beden kitle indeksi (VKİ) ne kadar yüksekse, kaybedilen kilonun da o kadar fazla çıktığı gözlemlendi.
2023’te Avrupa Klinik Araştırmalar Mecmuası’nda yayımlanan bir araştırma, orucun bağırsaklar üzerinde de olumlu tesirleri olduğunu ortaya koydu. Çalışmada orucun şişkinlik, ağrı ve mide ekşimesini azalttığı tespit edildi.
2021 yılında American Heart Association Mecmuası’nda yayımlanan bir araştırmada ise oruç tutmanın kan basıncını düşürdüğü görüldü.
Oruç, inflamasyonu (iltihaplanmayı) da azaltabilir. 2018’de Journal Of Nutrition And Intermediary Metabolism mecmuasında yayımlanan bir tahlilde, Ramazan öncesi ve sonrası sağlıklı yetişkinlerde bedendeki iltihabı düzenleyen proteinler olan sitokin düzeyleri incelendi. Araştırma, iştirakçilerin sitokin düzeylerinde kıymetli bir azalma olduğunu gösterdi.
Ancak oruç tutmanın genel sıhhat üzerinde kimi olumsuz tesirleri de bulunabilir. Uzun saatler susuz kalmak, safra kesesi taşı riskini artırırken; bireyler Ramazan sonrası eski ömür alışkanlıklarına dönerek yine kilo alabilirler.
