Oruç tutmak vücudumuza neler yapıyor? İngiliz diyetisyen Ramazan’da sağlıklı kalmanın 4 yolunu paylaştı
Daleney’e nazaran, orucun tesirini anlamanın en âlâ yolu, bedeni bir hibrit otomobil üzere düşünmektir. Oruç tutmadığımız vakitlerde büyük öğünler, atıştırmalıklar ya da içecekler tükettiğimizde, beden karbonhidratlardan elde edilen glikozu kullanır lakin oruç tuttuğumuzda, bedenin ‘benzin deposu’ olan karaciğer ve kaslardaki yakıt tükenmeye başlar.
Sekiz ila on iki saat sonra, beden ‘elektrik moduna’ geçer ve depolanmış yağları kullanmaya başlar.
Yağ yakma geçişi sağlayan bu metabolik değişim, birkaç değerli süreçle yönlendirilir. Kan şekeri düşer, insülin üretimi azalır (bu hormon, bedene yağ depolamasını söyleyen bir hormondur) ve karaciğer keton üretmeye başlar. Ketonlar, yağın parçalanmasından elde edilen, beyin ve kaslar için son derece verimli bir yakıt kaynağıdır. Beden, adeta yağ yakan bir makineye dönüşür fakat bu geçiş her vakit kolay olmayabilir. Orucun birinci birkaç günü çok yorgunluk ve açlık hissi yaşanabilir. Bu durum, kan şekerinin düşüşü ve bedenin birincil yakıt kaynağı olarak yağa adapte olması ile ilgilidir. Ayrıyeten, susuzluktan kaynaklanan baş ağrıları da görülebilir.
Oruuca başlandığında, birtakım geceler derin uyku alınabilirken, başka geceler uyumakta zorluk çekilebilir. Bu durum, orucun melatonin ve kortizol üzere uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen hormonlar üzerinde yarattığı değişimlerle ilgilidir.
Ramazan’da sizi tok ve enerjik tutacak yiyecekleri tercih etmek değerlidir. Sahurda, fındık ve meyvelerle hazırlanan gece yulafı üzere yiyecekler tercih edilebilir. Oruç başlamadan çabucak evvel şekerli yiyeceklerden kaçınmak gerekir zira bu cins besinler, kan şekerinde ani dalgalanmalara ve açlık hissine yol açabilir.
Akşam yemeğinde tüketilen yağ ve işlenmiş karbonhidrat açısından varlıklı yemekler, sindirim meselelerine taban hazırlayabilir. Yüksek yağlı yiyecekler, sindirimi yavaşlatabilir ve rahatsız edici bir tokluk hissi yaratabilir. İşlenmiş karbonhidratlar ise bağırsakta süratle sindirilip fermente olarak şişkinlik ve gaz problemlerine neden olabilir.
Su alımını yanlışsız yönetmek de kıymetlidir. Gün boyunca oruç tutmadığınız vakitlerde içtiğiniz su ölçüsünü, oruç mühletince de almanız gerekir. Kahve ve çaydan kaçınmakta yarar vardır zira bunlar diüretik tesir yaparak sıvı kaybına yol açabilir.
Bilim insanları, yaklaşık 5 gün sonra bedenin oruca ahenk sağlayabileceğini tabir ediyor.
2019 yılında Avustralya’da yapılan bir araştırma, Ramazan ayında oruç tutan bireylerin kıymetli ölçüde kilo ve beden yağı kaybettiklerini buldu. Başlangıç beden kitle indeksi (VKİ) ne kadar yüksekse, kaybedilen kilonun da o kadar fazla çıktığı gözlemlendi.
2023’te Avrupa Klinik Araştırmalar Mecmuası’nda yayımlanan bir araştırma, orucun bağırsaklar üzerinde de olumlu tesirleri olduğunu ortaya koydu. Çalışmada, orucun şişkinlik, ağrı ve mide ekşimesini azalttığını tespit edildi.
2021 yılında American Heart Association Mecmuası’nda yayımlanan bir araştırmada ise oruç tutmanın kan basıncını düşürebildiği görüldü.
Oruç, inflamasyonu (iltihaplanmayı) da azaltabilir. 2018’de Journal Of Nutrition And Intermediary Metabolism mecmuasında yayımlanan bir tahlilde, Ramazan öncesi ve sonrası sağlıklı yetişkinlerde bedendeki iltihabı düzenleyen proteinler olan sitokin düzeyleri incelendi. Araştırma, iştirakçilerin sitokin düzeylerinde değerli bir azalma olduğunu gösterdi.
Ancak oruç tutmanın genel sıhhat üzerinde kimi olumsuz tesirleri de bulunabilir. Uzun saatler susuz kalmak, safra kesesi taşı riskini artırırken; kimi bireyler Ramazan sonrası eski ömür alışkanlıklarına dönerek yine kilo alabilirler.
