Dünya 2023 ve 2024 yıllarında sıcaklık rekorları kırdı: Küresel ısınma hızlanıyor mu?
Dünya’nın sıcaklığı son iki yılda süratle arttı ve sıcaklık, sanayi öncesi düzeylerin 1,5 santigrat derece üzerine çıktı.
Ancak bu ani artış, iklim datalarında yalnızca süreksiz bir sapma mı, yoksa gezegenin beklenenden daha süratli ısındığının erken bir göstergesi mi? sorusunu akıllara getirdi.
Bu soru, birçok araştırmanın ve geçen ay Washington DC’de düzenlenen Amerikan Jeofizik Birliği (AGU) toplantısındaki bir oturumun merkezinde yer aldı.
Bazı bilim insanları, bu ani artışın iki faktörle büyük ölçüde açıklanabileceğini savunuyor.
EL NINO SICAKLARI
Bunlardan biri, 2023 ortasında başlayan El Nino olayı.
El Nino, Doğu tropikal Pasifik Okyanusu’nda sıcak su birikmesiyle ortaya çıkan ve çoklukla daha sıcak hava ve daha çalkantılı hava şartlarına yol açan doğal bir hava modeli.
Diğeri ise, son birkaç yılda hava kirliliğinin artması.
Hava kirliliği, güneş ışığını uzaya geri yansıtarak ve alçak düzeyli bulutların oluşumunu destekleyerek gezegeni soğutabiliyor.
ALÇAK DÜZEYLİ BULUT ÖRTÜSÜNDE AZALMA
Araştırma takımı, Kuzey Yarımküre ve tropik bölgelerde alçak düzeyli bulut örtüsünde bir azalma tespit etti.
Bu azalma, El Nino ile birleşerek 2023’teki sıcaklık artışına neden olmaya yetecek büyüklükteydi.
Ancak bu azalmaya neyin sebep olduğu ve bunun olağan iklim dalgalanmalarına bağlanıp bağlanamayacağı belirsizliğini koruyor.
Çalışmanın müelliflerine nazaran, yalnızca hava kirliliğinin artması bu durumu tam olarak açıklamıyor.
“ÇOK DİKKATLİ OLMALIYIZ”
Araştırmacılar, global ısınmanın kendi başına bulut örtüsünde bir azalmaya neden olabileceğini ve bu durumun, onlarca yıl boyunca iklim değişikliğinin hızlanmasını tetikleyebilecek bir geri besleme döngüsü yaratabileceğini öne sürüyor.
Almanya’daki Alfred Wegener Enstitüsü’nde misyon yapan iklim fizikçisi Helge Goessling, “Bu durumun iklim değişikliğinin hızlanmasının açık bir delili olduğunu söylemekte çok dikkatli olmalıyız, fakat bir şeyler oluyor olabilir.” dedi.
2023’TE EVVELKİ REKORLARI ALT ÜST ETMİŞTİ
2023 yılı, global sıcaklıklar açısından “çizelge dışı” bir halde sıcak geçmişti.
Sanayi öncesi periyoda kıyasla ortalama 1,45 santigrat derecelik bir ısınma kaydedildi ve evvelki rekorları alt üst etti.
Bu düzeydeki bir ısınma, bilim insanlarının evvelki trendler ve modellemelere dayanarak beklediği aralığın dışındaydı.
2024 KAYITLARA GEÇEN EN SICAK YIL OLDU
Bilim insanları, 2024’ün başında El Nino nedeniyle sıcak bir devir yaşanmasını öngörüyordu.
Ancak bu hava modelinin tesirinin azalıp ekvatoral Pasifik’te şartların olağana dönmesinden sonra sıcaklıkların düşmesini bekliyorlardı.
Bunun yerine, global sıcaklıklar yüksek kaldı, daha fazla rekor kırıldı ve büyük bir farkla 2024’ü şimdiye kadarki en sıcak yıl haline getirdi.
KÜRESEL ISINMANIN HIZLANDIĞINA DAİR DELİL VAR MI?
Bazı bilim insanları, bu büyük sıcaklık artışının iklim datalarında süreksiz bir sapmaya işaret edebileceğini öne sürdü.
Bunun büyük ölçüde okyanus nakliyatı yapan gemilerdeki hava kirliliğiyle ilgili yeni düzenlemelerden kaynaklandığı öne sürülüyor.
2020 yılında Birleşmiş Milletler Memleketler arası Denizcilik Örgütü, memleketler arası sularda seyreden gemilerin kükürt emisyonlarını yüzde 80 oranında azaltmasını mecburî kılan bir kural uygulamaya koydu.
Ağustos ayında yayınlanan bir uydu imgesi tahlili, kükürt içeren kirlilik parçacıklarının alçak düzeyli sisleri oluşturarak gemi izleri meydana getirdiği olaylarda bariz bir azalma olduğunu gösteriyor.
Bu değişikliklerin, Goessling’in grubunun belirttiği bulut örtüsündeki genel azalmayla ilişkilendirildiği görülüyor.
Washington, Richland’daki Pasifik Kuzeybatısı Ulusal Laboratuvarı’nda iklim bilimcisi olan Andrew Gettelman, “Bu neredeyse kesin bir delil.” dedi.
Gettelman, şayet doğruysa, bunun yakın vakitteki sıcaklık artışının hava kirliliğindeki kısa vadeli değişiklikler ve El Nino tarafından yönlendirilen tek seferlik bir olgu olabileceğini gösterdiğini söylüyor.
