Deprem korkusu, kaygı ve hazırlık: Gerçek tehdit karşısında sağlıklı bir yaşam mümkün mü?

KORKU NEDİR?

Korku insan vücudunun ve beyninin dış tehlikeye karşı ürettiği doğal bir ilaçtır. Her ilaç üzere gerçek yerde yanlışsız vakitte faydalıdır; lakin tıpkı vakitte yan tesirleri de vardır. Gerçek bir tehlike karşısında ortaya çıkar ve bizi ya “kaçmaya” ya da durumu yönetmeye, yani “savaşmaya” hazırlar. Lakin bazen bu hislerin gibisi, ortada somut bir tehlike yokken de yaşanabilir. İşte o vakit buna “kaygı” ismini veriyoruz.

KAYGI NİÇİN OLUR?

Kaygı, olabilecek makûs senaryoları zihnimizde canlandırdığımızda ortaya çıkar.

Gece yarısı gelen bir telefon, beklenmedik bir gürültü, yaklaşan bir imtihan ya da İstanbul’da sık sık konuşulan “büyük deprem” ihtimalinin bize yaşattığı zahmet, derdin örnekleridir…

Beynimiz, bütün bu berbat olasılıkları gerçek üzere algılar. O vakit da bazen kaygının çarpıntı, nefes darlığı, baş dönmesi, titreme üzere bedensel belirtilerini yaşayabiliriz. Bu belirtiler panik seviyesine ulaştığında ise, kişinin sıhhatiyle ilgili önemli bir sorun yaşadığı tasası doğabilir.
Kaygı böylelikle kendi kendini besleyen bir kısır döngüye dönüşür. Bir niyet vücudu tesirler, vücudun verdiği reaksiyon de yine kanıyı güçlendirir.

KAYGININ VARLIK NEDENİ: HAYATTA KALMANIZ

Oysa telaş da tıpkı kaygı üzere temelde bizi korumak için vardır. Lakin yalnızca korku duymak kâfi değildir. Sağlıklı olan; tıpkı vakitte gerçek tehditlere dönük olarak harekete geçebilmektir. Bilhassa zelzele üzere kaçınılmaz tehlikelerin olduğu durumlarda, tasa, hazırlanmaya yol açıyorsa manalıdır. Kaygıyı yok etmeye çalışmak yerine onu bilgi ve aksiyona dönüştürmek ruhsal sıhhatimiz için çok daha kollayıcıdır.

NE YAPALIM?

İstanbul üzere bilim insanlarının sarsıntı riskinin yüksek olduğunu bildirdikleri bir kentte yaşamak, birçok kişi için daima bir tedirginlik kaynağı olabilir. Gündelik hayatın temposuna bir de “büyük deprem” mümkünlüğü eklendiğinde, bu tedirginlik vakit zaman içinden çıkılması sıkıntı bir hal alabilir. Kişinin yalnızca tehdidin gerçekleşme mümkünlüğünün büyüklüğüne ve vereceği ziyana odaklanması buna yol açar. Yapılması gereken; öncelikle bu tehlikenin gerçekliğini kabul edip gücümüzü, tedbir almaya ve hazırlanmaya yönlendirmemizdir.

Örneğin:

Depremle ilgili bu hususta otorite olan kurumların tekliflerini uygulamak

Evimizin yer ve yapı güvenliğini denetim ettirmek,

Acil durum çantası hazırlamak,

Deprem olduğunda işyerinde ve konutta yapılması gerekenleri planlamak ve prova etmek
Aile bireyleriyle tahliye planı yapmak,

İlk yardım eğitimi almak

Evimize yahut işyerimize yakın acil toplanma yerlerini ve oraya nasıl gidileceğini bilmek
Ve en değerlisi sarsıntıya karşı tedbirlerle ilgili toplumsal bir dayanışma ve iş birliği geliştirmek
Bu üzere adımlar korkuyu azaltır ve kendimizi daha inançta hissetmemizi sağlar.

Unutmayalım:

Kaygı, vücudun alarm sistemidir. Bu sistem, ilkel tabiatta hayatta kalmamıza yardım etmiştir. Bugünse birebir sistemi, zihinsel tehditler ya da belirsizlikler karşısında da kullanıyoruz. Fakat tasanın asıl gayesi ziyan vermek değil, korunmamızı sağlamak için bizi harekete geçmeye teşvik etmektir. Onu bastırmak değil, manalandırmak ve sağlıklı yansılarla yönetmek gerekir.

Özetle;

Korkmak ve telaş duymak; insani, hatta gereklidir. Ancak asıl olan, bu hisleri yerinde ve istikrarlı kullanarak, edilgen kalmak yerine şuurlu ve hazırlıklı bireyler haline gelebilmektir.