Demansı önlemek mümkün! İşte risk faktörlerini azaltmanın yolları

Demans, beyni etkileyen yaygın ve sakatlayıcı bir hastalıktır. Demanslı insan sayısı dünya çapında artmaktadır ve 2050’ye kadar üç katına çıkması beklenmektedir.

Şu anda dünya çapında 55 milyondan fazla demanslı insan bulunmaktadır ve her yıl yaklaşık 10 milyon yeni demans olayı gelişmektedir.

Özellikle 65 yaş üstü şahıslarda görülme mümkünlüğü yüksek olan demans; unutma, telaşlı hissetme, karar vermede zorluk çekme ve daha fazlası formunda ortaya çıkabilen ilerleyici bir nörolojik hastalıktır. Demans, kişinin günlük aktivitelerinde tam yardıma muhtaçlık duyabileceği hafifçe şiddetliye kadar değişen bir şiddette olabilir. Belirtileri fark etmek korkutucu olabilir ve daima tetikte olmak, ruh sıhhatinizi ve duygusal refahınızı korumak için en güzel yol olmayabilir. Tıpkı vakitte, hangi belirtileri fark edeceğinizi bilmek yardımcı olabilir.

DEMANS NEDİR?

Demans, günlük ömrü etkileyen düşünme, hatırlama ve muhakeme üzere bilişsel yeteneklerde düşüşe neden olan bir sendromdur. Hudut hücrelerine ziyan veren çeşitli hastalıklardan kaynaklanabilen bir beyin işlevi kaybıdır. Demans, beşerler yaşlandıkça daha yaygın hale gelir, lakin yaşlanmanın olağan bir kesimi değildir.

Demans, hastalığı olan bireyler, aileleri, bakıcıları ve toplum üzerinde değerli bir tesire sahip olabilir. Ekseriyetle demans konusunda farkındalık ve anlayış eksikliği vardır ve bu da damgalanmaya ve teşhis ve bakıma yönelik pürüzlere yol açabilir.

DEMANSLA NASIL UĞRAŞ EDİLİR?

Demans, bozuk düşünme ve hafıza üzere bir dizi semptom için kullanılan genel tabirdir ve çoklukla yaşlanmanın bilişsel düşüşüyle ​​ilişkilendirilir. Alzheimer hastalığı, beynin niyet, hafıza ve lisanı denetim eden kısımlarını özel olarak etkileyen bir bunama tipidir. Huntington Hastalığı, Parkinson Hastalığı ve Creutzfeldt-Jakob hastalığı üzere öbür hastalıklar bunamaya ilerleyebilir.

Bunama, beyin hücrelerinin birbirleriyle irtibat kurma yeteneğini etkileyen beyin hücrelerine verilen hasardan kaynaklanır. Yaş ve genetik dışında, rol oynayan öbür risk faktörleri de vardır. Lakin, birtakım kolay alışkanlıklar bunamadan uzak durmanıza yardımcı olabilir.

Bunlardan kimileri şunlardır:

Düzenli idman: Fizikî olarak faal olun. Bu, haftada yaklaşık 150 dakika orta yoğunlukta hem aerobik hem de direnç aktivitelerini içermelidir. Tertipli fizikî antrenman, bunama geliştirme riskinizi %50’ye kadar azaltabilir. İdman, bilişsel meseleler geliştirmeye başlamış olanlarda daha fazla bozulmayı da yavaşlatabilir.

Haftada en az 5 kere 30 dakika antrenman yapın. İster yürüyüş, ister koşu, ister bisiklet, ister yüzme yahut bir dans kümesine katılmak olsun. Haftalık rutininize güç yahut yük idmanı seansları eklemeyi düşünün. Bu idmanlar yalnızca kas inşa etmekle kalmaz, beyin sıhhatinizi korumanıza da yardımcı olur.

Zihinsel olarak faal kalın: Çalışmak, yeni bir lisan öğrenmek, bulmaca çözmek, masa oyunları oynamak, kitap okumak yahut yazmak ve toplumsal olarak faal olmak üzere kendinizi zihinsel olarak zorlayan aktiviteler yaparak zihninizi çalıştırın.
Zihinsel zorluklar beyni güçlendirmeye yardımcı olur ve Alzheimer hastalığına neden olabilecek lezyonları geliştirmeye karşı daha az savunmasız hale getirir. Zihinsel ikazım ayrıyeten hastalığı olan bireylerde beyin bozulmasını yavaşlatmaya yardımcı olabilir.

Bir müzik aleti çalın, yabancı bir lisan öğrenin, âlâ bir kitap okuyun ve yeni bir hobi edinin. Yenilik ve zorluk ne kadar büyükse, yarar da o kadar büyük olur. Strateji oyunları ve bulmacalar oynayın. Zeka oyunları ve bilmeceler size zihinsel bir antrenman sağlayabilir ve beyninizi bilişsel çağrışımlar oluşturması ve sürdürmesi için eğitebilir. Bulmaca, masa oyunları, kartlar, Scrabble ve Sudoku hepsi şahane seçeneklerdir.

Sağlıklı beslenin: Günde en az 5 porsiyon meyve ve zerzevat ve haftada en az iki sefer protein tüketerek sağlıklı beslenin. Şeker, tuz ve doymuş yağ alımını sınırlayın. Nişastalı yiyecekleri orta seviyede yiyin ve günde 6-8 bardak su için.
Araştırmalar, doğru yiyecek seçimleri yapmanın beyin işlevinizi koruyabileceğini ve bunama olma olasılığınızı azaltabileceğini gösteriyor. Ek olarak, bunama hastası bir kişi için uygun beslenme bedeni güçlü tutabilir ve davranışsal semptomları hafifletebilir.

Şekerli yiyecekler, rafine karbonhidratlar ve yağlı yiyecekler kilo alımına yol açarak diyabet üzere daha fazla sıhhat sorunu riskine sokabilir. Diyabet Alzheimer ile yakından ilişkilidir. Bu cinslerden her ne kıymetine olursa olsun kaçının ve daha sağlıklı seçenekleri tercih edin.

Tam tahıllar, sebzeler, kuruyemişler, baklagiller, baharatlar, yağlı balıklar, zeytinyağı ve omega yağları açısından güçlü öteki yiyeceklerden varlıklı, kırmızı et, rafine yiyecekler ve şeker açısından düşük bir Akdeniz diyeti uygulayın. Artan araştırmalar, bu sağlıklı yağlarda bulunan DHA’nın Alzheimer hastalığını önlemeye yardımcı olabileceğini gösteriyor

Gıda kaynakları ortasında somon, ton balığı, alabalık, uskumru, deniz yosunu ve sardalya üzere soğuk su balıkları bulunur. Balık yağı desteği de yapabilirsiniz.

Stresi yönetin: Daima gerilim beyne ziyan vererek bunama riskini artırır. Birçok çalışma, bilhassa hastalık riski altında olan bireylerde tasayı Alzheimer’ın gelişimiyle ilişkilendirmiştir.

Stresi yönetmek için her gün rahatlayın ve eğlenin. Gerilimi denetim altında tutmak için bilerek rahatlamaya vakit ayırın. Sizi rahatlatacak boş vakit aktiviteleri bulun ve bunları yapın – ister örgü örmek, ister parkta yürüyüş yapmak, ister yoga yapmak yahut köpeğinizle oyun oynamak olsun.

Meditasyon yapın. Meditasyon beyindeki kollayıcı dokuyu artırabilir ve bunama geliştirme riskini artırdığı bilinen kortizol hormonunu azaltabilir.

Daha fazla gülün. Gülme aksiyonu bedeninizin gerilimle savaşmasına yardımcı olabilir. Toplumsallaşmak, gülmek, oynamak ve etkin olmak beyni meşgul etmeye ve bunamayı önlemeye yardımcı olur. Uygun uyuyun: Alzheimer hastalığı olan bireylerde uykusuzluk ve öbür uyku sıkıntılarının görülmesi yaygındır. Araştırmalar, berbat uykunun yalnızca Alzheimer’ın bir belirtisi olmadığını, birebir vakitte muhtemel bir risk faktörü olduğunu göstermektedir.

Araştırmacılar, makus ve kesintiye uğramış uykunun beyinde hafıza bozukluğuna ve Alzheimer’a yol açabilen belli bir proteinin birikmesini teşvik ettiğini buldular. Daha derin bir uyku almak, beyindeki protein yükünü temizleyebilir. Tertipli bir uyku programı oluşturarak uykuyu bir öncelik haline getirin. Uykusuzluk bir sıkıntıysa, antrenman yapmayı, rahatlatıcı bir uyku vakti ritüeli oluşturmayı yahut bir doktora müşavereyi deneyin.
Demans belirtileri:

Demans insanları farklı formda tesirler ve belirtiler vakitle değişebilir. Birtakım belirtiler hafıza sıkıntılarından evvel ortaya çıkabilir ve başkaları sadece sonraki evrelerde ortaya çıkabilir. Demansın kimi belirtileri şunlardır:
Hafıza kaybı: Şeyleri, yakın vakitteki olayları yahut eski anıları unutmak

Kafa karışıklığı: Tanıdık yerlerde kaybolmak yahut vakit yahut yer konusunda baş karışıklığı, demans gelişiminin göstergesi olabilir. Lisanda zorluk: Söz bulma, konuşma yahut anlamada zorluk çekmek, bunamanın erken evrelerinin bir belirtisi olabilir.

Görevlerde zorluk: Şayet kişi genel vazifelerde yahut para ve faturalarla başa çıkmada zorluk çekiyorsa, büyük ihtimalle bunamadan muzdariptir.

Ruh hali ve davranışta değişiklikler: Telaşlı, üzgün yahut öfkeli hissetmek yahut kişilik değişiklikleri yaşamak bunamanın geliştiğini gösterir.

Soyut düşünmede problemler: Taraflarla, sayıları yahut vakit akışını anlamada zorluk çekmek de bunamanın belirtileridir.