Bitlis’in 600 yıllık geleneği: 12 aşamadan geçerek 5 günde hazırlanıyor

Bitlis’in klâsik el sanatlarından biri olan Harik, geçmişten günümüze uzanan bir miras olarak dikkat çekiyor. Harik üretimini 1997 yılında öğrenen ve o günden bu yana bu sanatı tek başına icra eden Haydar Yılmaz, eserlerin imalinde kullanılan materyallerden, her bir basamağın titizliğine kadar sürecin ne kadar zahmetli olduğunu belirtti.

Yılmaz, Harik sanatının yalnızca görselliğiyle değil birebir vakitte el personelliği gerektiren ayrıntılı çalışmalarıyla da farklı olduğunu söz etti.

”TALEBİ EPEY AZALMIŞ DURUMDA”

Yılmaz, Harik üretiminin ustalık gerektirdiğini ve her bir ayrıntının el emeğiyle şekillendiğini tabir ederek, “Harik yapmak yalnızca bir sanat değil, sabır ve emek gerektiren bir iştir. Her bir modül, özel teknikler kullanılarak elde ediliyor. Fakat bu sanatın satışında da büyük zorluklar var. Zira bu cins el sanatlarının talebi günümüzde hayli azalmış durumda” dedi.

Bitlis’teki bu ender el sanatını yaşatmaya ve gelecek kuşaklara aktarmaya kararlı olan Yılmaz, Harik üretiminin yalnızca bir geçim kaynağı değil, tıpkı vakitte Bitlis’in kültürel mirasının korunmasına da katkı sağladığını belirtti.

Her yıl birkaç tane dışında el üretimi Hariklerin satışını yapmakta zorlandığını söz eden Yılmaz, “Zahmetli bir süreç olsa da bu sanatı yaşatmak için uğraş ediyorum. Talep az olsa da olağanüstü işler ortaya çıkarabiliyoruz ve bu işteki ustalığımı her geçen gün geliştiriyorum” diye konuştu.

”HARİK SAHİDEN GÜÇLÜ BİR SANAT”

Haydar Yılmaz, Harik sanatının Bitlis’in kimliğinin bir kesimi olduğunu ve bu klâsik sanatın unutulmaması için herkesin üzerine düşeni yapması gerektiğini de kelamlarına ekledi. Keçi kılı, kendirden yapılan Harik’in şiddetli 12 kademeden geçerek 5 günde hazırlandığını lakin satışı için de bazen aylarca beklediğini belirten Haydar Yılmaz, Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesindeki atölyesinde mesleği gelecek jenerasyonlara aktarmak için vakit zaman kurslar açtığını söyledi. Yılmaz, mesleğin geleceğe aktarılmasında pazar sorunu ve gereç bulmakta yaşanan zahmetlerin tesirli olduğunu da tabir ederek şunları söyledi:

“1997 yılında aldığım kursla Harik sanatına başladım. Mesleğe de 1998 yılından beri yani yaklaşık 26 yıldan beridir usta öğretici olarak devam ediyorum. Kültür ve Turizm Müdürlüğü içerisindeki atölyemde Harik üretmeye devam ediyorum. Harik, eski periyotlarda yöre halkının ellerinin altındaki keçi kılı ve kendirden oluşturduğu ve ayakkabı olarak yaklaşık 600 yıl kullandığı rivayet edilen bir cinstir. Vakit zaman Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ile Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesinde kurslar açıyoruz. Ancak mesleğin kuvvetli olması, pazar ve materyal probleminden ötürü hiç kimse yapmak istemiyor. Harik nitekim şiddetli bir sanat. Bir ayakkabıyı üretirken, 12 şiddetli kademeden geçerek 5 günde yapabiliyorum. Yaparken bütün parmaklarım kemiklerime kadar ağrıyor. Bilhassa ipini yaparken parmaklarımız yanıyor. Böylesi zorluklarla yaptığımız bir çift Harik’i maalesef ki satamıyoruz. Genelde Bitlis yöresi halkoyunları takımlarının kullandığı bir aksesuar. Esasen halkoyunları gruplarının siparişleri geldiğinde yapıyoruz. Harik için materyal bulmakta da zahmet çekiyoruz. Keçi kılı olsun, kendir olsun. Bütün bu zorluklara karşın 12 basamaktan geçen ve 5 günlük süreçte hazırlanan Harikleri satmak için de pazar düşüncesi yaşıyoruz. Bu kadar emek verilerek hazırlanan bir eserin bu kadar pazar ıstırabı yaşaması da bir tezattır.”