2022 yılında Hollanda’daki bir hastaneye kaldırılan genç kız, başarılı geçen ameliyatın akabinde uyanıp, İngilizce konuşmaya başladı. Dahası, Amerika’nın Utah eyaletinde olduğunu argüman ediyordu. Halbuki, genç kız daha evvel sadece okulda ders sırasında İngilizce konuşmuştu. Lakin ameliyat sonrası, ana lisanı olan Felemenkçeyi konuşamaz hale geldi ve ailesini tanıyamıyordu.

Durum, tıbbi literatüre nazaran son derece ender olan bir sendromun belirtisi olarak kayıtlara geçti. Yapılan incelemelere nazaran, gencin hiçbir psikiyatrik geçmişi bulunmuyor ve ailesinde emsal bir tıbbi durum da görülmemişti. Lakin, anestezinin akabinde yaşanan bu garip değişim, medikal dünyada büyük bir merak konusu oldu.

NADİR BİR NÖROLOJİK DURUM

Bu olağan durum, “Yabancı Lisan Sendromu” (FLS) olarak bilinen az bir nörolojik hastalığa işaret ediyor. FLS, bir kişinin, şuurlu bir halde ana lisanından uzaklaşıp, ikinci bir lisana yönelmesi durumudur. Birtakım olaylarda, hastalar sadece lisan değiştirir, lakin aksanlarında da bariz bir değişiklik gözlemlenebilir.

FLS’nin yanı sıra, “Yabancı Aksan Sendromu” (FAS) da epey ender bir durumdur. Her iki sendrom da, beyin hasarları, felç, baş travmaları yahut beyin tümörleri üzere durumlarla ilişkilendirilebilir. Bu sendromlar, beynin “Broca alanı” ismi verilen, konuşma ve lisan merkezinin ziyan görmesi sonucu gelişir. Bu alan, frontal lobda bulunur ve lisanın gerçek formda kullanılması için son derece kıymetlidir.

1917 yılından bu yana sadece 100 kadar FLS ve FAS olayı rapor edilmiştir. Bu hadiselerin birçok, büyük beyin travmaları, felç ya da beyin kanamaları sonrası ortaya çıkmıştır.

VAKA ÜZERİNE YAPILAN GÖZLEMLER

Genç kızın yaşadığı hadisede ise daha evvelki hadiselerden farklı bir durum gözlemlendi. Ameliyatın akabinde 18 saat boyunca Hollandacayı anlamayan genç kız, lakin bir gün sonra, arkadaşlarının ziyaretinden sonra ana lisanını yine konuşmaya başladı. Lakin, bu süreçte yalnızca İngilizce irtibat kurmaya devam etti.

Hastane çıkışından sonra, yapılan takip muayenelerinde, genç kızın durumu giderek düzgünleşti. Felemenkçeyi konuşmada hiçbir zorluk yaşamadığını belirten genç, bir müddet sonra eski lisan marifetlerine kavuştu. Tabipler, bu süreçte tıbbi bir açıklama bulamadıklarını, fakat genç kızın büsbütün düzgünleştiğini ve ruhsal ya da nörolojik bir sorunun olmadığını rapor ettiler.

Uzmanlar, FLS’nin ekseriyetle yetişkinlerde görülen bir sendrom olduğunu, lakin ergenlik çağındaki bireylerde de nadiren ortaya çıkabileceğini belirtiyor. Genç kızın olayı, bu alandaki birinci resmi kayıt olma potansiyeline sahip. Şu ana kadar, çocuklarda FLS görülen toplamda yalnızca sekiz olay bildirilmiş durumda.

Tıbbi literatürde, FLS’nin gelişiminde anestezinin kıymetli bir rol oynayabileceği öne sürülüyor. Anestezi, beynin irtibat merkezlerini süreksiz olarak kapatabilir, bu da bireyin şuurlu düşünme ve konuşma yeteneklerini etkileyebilir. Fakat, FLS’nin kesin düzeneği hâlâ tam olarak anlaşılabilmiş değil. Kimi uzmanlar, anestezinin uzun vadeli tesirlerinin baş karışıklığına yol açabileceğini ve bunun da konuşma bozukluklarına yol açabileceğini düşünüyor.

Genç kız şu anda olağan bir hayat sürdürüyor, lakin tabipler, emsal bir durumu daha âlâ anlayabilmek ve tedavi sürecini daha sağlıklı bir formda yönlendirebilmek için daha fazla araştırmaya muhtaçlık duyulduğunu tabir ediyor.

Bu gizemli hadiseler, bilim dünyasında araştırmaların ve müşahedelerin devam etmesi gerektiğini gösteriyor. Anestezi ile ilgili yapılan son çalışmalar, beynin lisan ve bağlantı merkezlerini nasıl etkilediğini daha derinlemesine anlamamıza imkan tanıyabilir. Lakin, bu fenomenin tam olarak nasıl geliştiğini ve nasıl tedavi edilebileceğini anlamak için hala çok şey öğrenilmesi gerekiyor.