Berat ne demek? Berat Kandili Kur’anda geçiyor mu? Berat gecesinin anlam ve önemi
Berat, Arapça berâe-berâet sözünün Türkçeleşmiş halidir. Kur’an’da “Berae” kökünden 25 söz bulunmakta olup, bunlardan yalnızca iki tanesi “Beraet” formunda geçmektedir. Berâet, iki şey ortasında ilgi olmaması; kişinin rastgele bir yükümlülükten kurtulması yahut yükümlülüğün bulunmaması manasındadır. Istılah olarak berat ise, Allah’ın affı ve bağışlaması, günah, borç ve cezadan kurtulmak üzere manalara gelmektedir.
Beratın özünde, günahlardan arınma ve Aziz Allah’ın rahmet ve mağfiretine ulaşma gayesi vardır. Bu gecede Allâh’ın affı ve bağışlamasının çok olacağı müjdelendiğinden, bu geceye “Berat Gecesi” denilmiştir. Berat gecesi hicri aylardan şaban ayının onbeşinci gecesidir.
ARAPÇA YAPITLARDA BERAT
Berat Gecesi için Arapça yapıtlarda “şabanın ortasındaki gece”, “mübarek gece”, “rahmet gecesi” ve “sak (belge) gecesi” manalarına gelen terkipler kullanılmaktadır.
BERAT GECESİNİN MANA VE ÖNEMİ
Berat gecesi müslümanlarca kutsal sayılmış, bu gecenin öbür gecelerden farklı bir biçimde geçirilmesi, bu gecede daha fazla ibadet edilmesi âdet halini almıştır. Hz. Peygamber’in, “Allah Teâlâ -rahmetiyle- şâbanın on beşinci gecesi dünya semasında tecelli eder ve Kelb kabilesi koyunlarının kılları sayısından daha fazla kişiyi bağışlar” buyurduğu rivayet edilmiştir (Tirmizî, “Ṣavm”, 39; İbn Mâce, “İḳāmetü’ṣ-ṣalât”, 191).
Diğer bir rivayete nazaran de Hz. Peygamber, “Şâbanın ortasında gece ibadet ediniz, gündüz oruç tutunuz. Allah o gece güneşin batmasıyla dünya semasında tecelli eder ve fecir doğana kadar, ‘Yok mu benden af isteyen onu affedeyim, yok mu benden rızık isteyen ona rızık vereyim, yok mu bir musibete uğrayan ona âfiyet vereyim, yok mu şöyle, yok mu böyle!’ der” buyurmuştur (İbn Mâce, “İḳāmetü’ṣ-ṣalât”, 191). Lakin yapıtlarında bu hadislere yer veren Tirmizî ve İbn Mâce, bunların sened tarafından zayıf olduğuna da işaret etmektedirler. Bir kısım âlimlerin, kıblenin Kudüs’teki Mescid-i Aksâ’dan Mekke’deki Kâbe istikametine çevrilmesinin hicretin ikinci yılında Berat gecesinde vuku bulduğunu kabul etmeleri de geceye farklı bir kıymet kazandırmaktadır.
Bu rivayetlerle, Hz. Peygamber’in şâban ayına ve bilhassa bu ayın on beşinci gecesine farklı bir ehemmiyet vererek onu ihya ettiğine dair başka rivayetleri göz önüne alan kimi âlimler bu geceyi namaz kılarak, Kur’an okuyarak ve dua ederek geçirmenin sevaba vesile olacağını, bu geceye mahsus olmak üzere aşikâr birtakım ibadet ve kutlama halleri ihdas edip âdet haline getirmenin ise dinde yeri bulunmadığını söylemişlerdir.
BERAT KANDİLİ KUR’ANDA GEÇİYOR MU?
Duhân müddetinde (44/3) Kur’an’ın “mübarek bir gecede” nâzil olduğu söz edilmektedir. İslâm âlimlerinin çoğunluğuna nazaran burada işaret edilen gece Kadir gecesidir. Zira öbür âyetlerde Kur’an’ın ramazan ayında (el-Bakara 2/185) ve Kadir gecesinde (el-Kadr 97/1) indirildiği belirtilmektedir. Tâbiîn âlimlerinden İkrime’nin de dahil olduğu bir küme âlim ise Duhân sûresindeki âyetle Berat gecesine işaret edildiği kanaatindedirler. Bu takdirde Kur’an’ın tamamının Berat gecesi levh-i mahfûzdan dünya semasına indiği, Kadir gecesinde de âyetlerin peyderpey inmeye başladığı halinde bir yorum ortaya çıkmaktadır. Gerçekten birtakım müfessirler bu görüşü benimsemişlerdir.
