Acele etmek beyin için neden kötüdür?
Herhangi bir hafta içi sabahını hayal edin. Alarmınızı birçok defa erteledikten sonra sonunda uyanıyorsunuz, geç kaldığınızı fark ediyorsunuz, duştan çabukla çıkıyorsunuz ve kahvaltıyı süratlice yapıyorsunuz, yalnızca tekrar geç kaldığınızı fark ediyorsunuz. Bu hayli zararsız bir senaryo üzere gelebilir ve günlük hayatımızda hepimizin uğraş ettiği bir şey olabilir, lakin nörobilime nazaran tez etmek beynimiz için son derece ziyanlıdır.
STRES YANSISINI TETİKLER
Acele ettiğinizde, beyniniz tehlikede olduğunuzu düşünür, bir toplantıya geç kalmış olsanız yahut yapılacaklar listenizi bitirmeye çalışıyor olsanız bile. Bu, bedeninizi kortizol ve adrenalin üzere gerilim hormonlarıyla doldurarak “savaş ya da kaç” reaksiyonunu tetikler. Bu hormonlar gerçek tehlikeden kaçmanız gerektiğinde yararlıdır, lakin çok sık salgılandıklarında korkuya, süratli kalp atışına, yüksek tansiyona ve hatta sindirim meselelerine yol açabilirler.
KRONİKSE BEYNE ZİYAN VEREBİLİR
Her vakit tez ediyorsanız, bedeniniz bu gerilimli durumda kalır. Vakitle, bu kronik gerilim beyninizin prefrontal korteks ve hipokampüs üzere kıymetli kısımlarına ziyan verebilir. Prefrontal korteks planlama, odaklanma ve karar verme süreçlerinden sorumludur. Gerilim düzeyleri yüksek olduğunda, beynin bu kısmı âlâ çalışmaz ve net düşünmeyi, şeyleri hatırlamayı ve yeterli kararlar almayı zorlaştırır.
DAHA AZ ÜRETKENLİK
Acele etmenin daha çok iş yapmanıza yardımcı olduğunu düşünebilirsiniz, lakin nörobilim tam karşıtını söylüyor. İvedi ettiğinizde, dikkatiniz düşer ve kusur yapma olasılığınız artar. Ayrıyeten daha az yaratıcı olursunuz ve beyniniz çok yüklendiği ve yeni fikirleri düzgün bir formda işleyemediği için problemleri çözmede daha makus olursunuz. Aslında, çalışmalar karar vermeden evvel birkaç dakika beklemenin bile daha güzel bir seçim yapmanıza yardımcı olabileceğini gösteriyor.
SAĞLIĞA ZARARLI
Bu durum, yüksek tansiyon, baş ağrısı, uykusuzluk ve hatta daha yüksek kalp hastalığı riski üzere önemli sıhhat sıkıntılarıyla irtibatlıdır. Tez hastalığı olan şahıslar çoklukla kendilerini bitkin hisseder, öğün atlar ve yeterli uyumazlar, bu da bağışıklık sistemini zayıflatır ve hastalanma olasılıklarını artırır.
KONTROLÜNÜZÜ KAYBEDERSİNİZ
Yüksek gerilim hormonları düzeyleri beyninizin rasyonel kısmını “kapatabilir”. Bu sizi daha dürtüsel hale getirir ve hareketlerinizi denetim etme yeteneğinizi azaltır, bu da yalnızca geç kaldığınız için otomobil kullanırken tehlikeli bir dönüş yapmak üzere riskli kararlara yol açabilir. Gerilim kimyasallarındaki küçük artışlar bile beyninizdeki net düşünmenize ve sakin kalmanıza yardımcı olan ilişkileri zayıflatabilir.
ÇÖZÜM NEDİR?
Her vakit geç kalamayacağınız nihaidir (tek seferlik bir kusur sorun değil), bu yüzden kendinizi o anda çabukla uğraş ederken bulursanız, püf noktası güne erken yahut en azından birkaç saat erken başlamaktır. Örneğin, akşam bir düğüne katılmanız gerekiyorsa, sabah kıyafetlerinizi hazırlayın ve son öğeye kadar bölün ayakkabılar, takılarınız, hatta parfümünüz. Emsal formda, tüm yemeklerinizi planlayarak, bir kısmını hazırlayarak ve hatta kıyafetlerinizi ütüleyerek vb. bir gece evvelce işe hazır olun. Bu yalnızca çabuk etmeyi ve gerilimi önlemekle kalmayacak, tıpkı vakitte çok fazla vakit kazandıracak ve bu da sırayla daha üretken bir şey yapmak için kullanılabilir.
