Dünyada bir ilk. Sular altında kalacak ülkede dijital ulus yaratılıyor. 100 yıl sonra devletleri kalmayacak
11 bin vatandaşı olan ada devleti Tuvalu, 100 yıl sonra tarihe karışacak.
Bu riske karşı Tuvalu hükümeti, ülkenin hoşluklarını, kültürünü ve vatandaşlarının yasal haklarını gelecek kuşaklar için korumak emeliyle “Dijital Ulus” projesine yöneldi. Bu kapsamda Tuvalu, mirasını korumak için ülkedeki yapılardan doğal hoşluklarına kadar her şeyi dijital ortama taşıyor ve sanal dünya “metaverse”de inşa ediliyor.
Tuvalu, sanal dünyadaki hudutlarını teminat altına almanın yanı sıra hükümetin faaliyetlerine devam edebilmesi için dijital pasaportlar oluşturmaya çalışıyor. Bu pasaportlar vatandaşlarına, seçim ve referandumlara iştirak, doğum, vefat ve evliliklerin kaydedilmesi ve gibisi birçok resmi süreçleri dijital ortamda yapma imkanı tanıyor.
Tuvalu’nun topraklarını kaybetmesi durumunda vatandaşların nerede yaşayacağı konusunda da bir muahede bulunuyor.
VATANDAŞLARI AVUSTRALYA’YA GİDECEK
Avustralya-Tuvalu Falepili Birliği muahedesi, iklim değişikliği kaynaklı göçe ait dünyadaki birinci belgeyi teşkil ediyor. Mutabakatta yer alan “onurlu hareketlilik” hususu, Tuvalu halkına evreli olarak Avustralya’ya göç etme imkanı tanıyor.
Bu durum ise varlığını dijital ortamda sürdürmeyi hedefleyen Tuvalu idaresinin, otorite ve egemenliğini öbür ülke topraklarında nasıl koruyabileceğinin sorgulanmasına yol açıyor.
Bunun dışında Tuvalu, topraklarını kaybetmesiyle milletlerarası hukuk açısından devlet olarak tanınma statüsünü kaybetme riskiyle de karşı karşıya. Memleketler arası hukuka nazaran devlet olmanın koşullarından birisi “tanımlanmış topraklara” sahip olmak. Bu kapsamda hükümet, ülkeleri, iklim değişikliği nedeniyle topraklarını kaybetmesi durumunda da Tuvalu’yu bir devlet olarak tanımaya çağırıyor.
Oxford Üniversitesi Profesörü ve muharrir Guy S. Goodwin-Gill ve Avustralya Ulusal Üniversitesinden Profesör Donald Rothwell, dijital olarak varlığını sürdürmeyi hedefleyen Tuvalu’nun geleceğine kıymetlendirdi.
Profesör Guy S. Goodwin-Gill, “devlet” olarak kabul edilen ülkenin varlığının sona ermesinin lakin öbür ülkelerin yaklaşımına bağlı olacağını söyledi.
Goodwin-Gill, “Bir bölge yaşanmaz hale gelirse, beşerler diğer bir ülkeye taşınabilirler. Bu noktada ülkenin yasal durumunu öteki devletlerin yaklaşımı tesirler.” dedi.
Goodwin-Gill, “Avustralya, sular altında kalacak Tuvaluluları tahliye etmeyi ve onlara vatandaşlık vermeyi teklif etti. Lakin bu Tuvalu halkı için kâfi değil zira onlar kimliklerini korumak ve kendi kendilerini yönetmek istiyorlar.” sözlerini kullandı.
AVUSTRALYA’DA TUVALU VATANDAŞLARININ STATÜ BELİRSİZLİĞİ
Bu durumda Tuvalu vatandaşlarının Avustralya’da “özerk” olarak mı varlıklarını sürdüreceğinin şimdi bilinmediğini belirten Goodwin-Gill, “Tuvalu, nasıl diğer bir ülkenin ve hükümetin kanunları altında varlığını sürdürebilecek, bu iki hükümetin çatıştığı noktalarda meseleler nasıl çözülecek, şimdi bilinmiyor.” diye konuştu.
Göç kararları kapsamında Avustralya’da yaşayan herkesin bulunduğu ülke maddelerine tabi olduğunu söyleyen Goodwin-Gill, Avustralya ile Tuvalu vatandaşları ortasında boşanma, çocukların velayeti, mülkiyet hakları, mevt, hastalık üzere hususlarda bir uzlaşma sağlanması gerektiğinin altını çizdi.
Goodwin-Gill, Tuvalu vatandaşlarının, muhtemel göç sonrası Avustralya’daki yasal statüleri konusundaki belirsizliğin, tarafların yapacağı görüşmeler sonucunda ortaya konacağına işaret etti.
Goodwin-Gill, Pasifik Adaları Forumu üye ülkelerince imzalanan “2023 İklim Değişikliği Kaynaklı Deniz Düzeyi Yükselmesi Karşısında Devletin Devamlılığı ve Şahısların Korunmasına Ait Deklarasyon”un iklim değişikliği nedeniyle yerinden olan bireylerin haklarını koruduğunu anlattı.
Sular altında kalma tehlikesiyle karşı karşıya olan devletlerin milletlerarası hukuk tarafından korunduğunu aktaran Goodwin-Gill, bu deklarasyon sayesinde iklim değişikliği nedeniyle yok olma tehlikesi altında olan ülkelerin sıkıntılarının daha da görünür hale geldiğini vurguladı.
Bu bahse ait çok sayıda soru işareti ve telaşın mevcut olduğunu kaydeden Goodwin-Gill, “Tuvalu, öteki ülkelerin de ilerleyen süreçte uygulayabileceği bir örnek teşkil ediyor. Bence bu durum dünyanın geri kalanını da etkileyebilir.” biçiminde konuştu.
Goodwin-Gill, “İklim değişikliğinin tesirleri nedeniyle yerlerinden olacak bireyler için uygun tahlillerin bulunmasında dünya genelindeki başka devletlerin katkıları da gerekiyor.” dedi.
Rothwell, Tuvalu’nun “Dijital Ulus” projesine atıfta bulunarak “(Tuvalu) Nüfusu, Avustralya yahut Türkiye’deki kasabalardan ve hatta kimi köylerden bile daha azdır. Münasebetiyle bu az nüfus için tüm devlet kayıtlarını dijital ortama aktarmak, Türkiye yahut Avustralya üzere büyük ülkeler için olduğu kadar büyük bir sorun değil.” diye konuştu.
Ayrıca Rothwell, hükümet işlerinin dijital ortamdan yürütülmesini, çok uluslu şirketlerin işleyişine benzetti.
Tuvalu’nun topraklarını kaybetmesi durumundaki statüsüne ait Rothwell, “Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun (BMGK) daimi üyeleri dahil tüm devletler için bu sıkıntının milletlerarası hukuk açısından tahlile kavuşturulmasından çok uzağız.” tabirini kullandı.
