Uzmanlar ne diyor? Vegan diyetler tehlikeli olabilir mi?
Et ve yumurta üzere hayvansal kaynaklı proteinlerde yüksek oranda bulunan bu iki temel amino asit, kasların inşası, tamiratı ve yağın güce dönüştürülmesi üzere birçok bedensel fonksiyonda kritik rol oynuyor. Daha da dikkat alımlı olan ise, çalışmaya katılan veganların dörtte üçünün önerilen bitkisel protein alım düzeyini karşılamasına karşın, bu değerli besin hususlarından yetersiz seviyede faydalanabilmeleri.
Araştırmanın baş müellifi Patricia Soh, vegan diyetlerin büsbütün bitki temelli olmasının, birtakım hayati besinlerin yetersiz alınmasına neden olabileceğini vurguladı. Soh, “Bu temel amino asitlerin uzun vadeli eksikliği, bilhassa kas kütlesinin korunması üzere beden işlevlerini olumsuz etkileyebilir. Bu durum, yaşlı bireyler üzere savunmasız kümelerde daha önemli sıhhat sıkıntılarına yol açabilir,” tabirlerini kullandı.
BİTKİSEL PROTEİNLER KÂFİ GELMEYEBİLİR
Fasulye, bezelye, kuruyemiş ve tohumlar üzere bitkisel besinler lizin ve lösin içerse de, bu oranlar hayvansal eserlere kıyasla hayli düşük. Ayrıyeten bu amino asitlerin beden tarafından emilimi de hudutlu. Uzmanlar, veganların bu besin öğelerini kâfi seviyede tüketmiş üzere görünse de, gerçekte bu amino asitlerin büyük bir kısmının sindirilemeden bedenden atıldığını belirtiyor.
PLOS One mecmuasında yayımlanan araştırma, 193 uzun müddetli veganın dört gün boyunca tuttuğu beslenme günlüklerini tahlil etti. Elde edilen datalara nazaran, erkeklerin %80’i ve bayanların %73’ü kâfi protein tüketiyor üzere görünse de, sindirim sistemi faktörleri göz önünde bulundurulduğunda kâfi lizin ve lösin alımı oranı yarıya düştü.
Araştırmacılar, tüketilen her gram protein için ortalama 59 mg lösin ve 45 mg lizin alınması gerektiğini belirtiyor. Lakin mevcut datalar, birçok veganın bu gayelerin epeyce altında kaldığını gösteriyor.
Profesör Tom Sanders, çalışmanın bedelli olduğunu fakat birtakım sınırlamaları bulunduğunu belirtti. Sanders, araştırmaya omnivor (hem bitkisel hem hayvansal beslenen) bir denetim kümesinin dahil edilmemesini eleştirirken, ayrıyeten bağırsak mikrobiyotasının lizin üretimindeki rolünün de göz gerisi edildiğini vurguladı.
Vegan beslenmenin, sadece amino asit değil; B12 vitamini, D vitamini, demir ve iyot üzere başka hayati besin hususları açısından da eksiklik riski taşıdığı uzun müddettir biliniyor. Bu eksiklikler; yorgunluk, bağışıklık sistemi zayıflığı, ruh hali bozuklukları ve kemik sıhhati problemleri üzere pek çok soruna neden olabiliyor.
Beslenme uzmanları, bitki bazlı beslenen bireylerin istikrarlı bir diyet uygulamaları ve gerektiğinde destek eserler kullanmaları gerektiği konusunda hemfikir.
2024 yılı prestijiyle Birleşik Krallık’ta yaklaşık 2,5 milyon kişinin vegan olduğu iddia ediliyor. Bu da ülke nüfusunun %3,6’sına denk geliyor.
