Uzmanlar açıkladı: Gençlere ileri evre kolon kanseri teşhisi konulmasının nedeni

DailyMail’de yer alan habere nazaran; Covid-19 salgını, sadece global bir sıhhat krizine neden olmakla kalmadı; tıpkı vakitte kolon kanseri üzere ölümcül hastalıkların erken teşhisini de önemli formda sekteye uğrattı. Yeni bulgular, salgın nedeniyle binlerce kolon kanseri hadisesinin vaktinde tespit edilemediğini, bunun da genç bireylerde ileri evre teşhis oranlarını rekor düzeylere taşıdığını gösteriyor.

Porto Riko Üniversitesi öncülüğünde yürütülen geniş çaplı bir çalışmada, 2012-2021 yılları ortasında kaydedilen kanser olayları tahlil edildi. Araştırmacılar, Irma ve Maria Kasırgaları ile Covid-19 karantina kısıtlamalarının, her yaş kümesinde kolorektal kanser teşhislerini önemli oranda azalttığını belirledi.

Verilere nazaran, kasırgaların vurduğu periyotta beklenen 161,4 CRC hadisesine karşılık yalnızca 82 hadise tespit edildi. Pandemi periyodunda ise Nisan 2020’de yalnızca 50 olay kayıtlara geçti; halbuki ki kesintisiz bir sıhhat hizmeti sunulabilseydi bu sayının 162,5 olması bekleniyordu.

Araştırmanın çarpıcı bulgularından biri, erken evre kolon kanseri teşhis oranlarının besbelli biçimde düşmesi olurken, ileri evre teşhislerin beklenenden fazla artmış olmasıydı. Bilhassa 15-34 yaş ortası genç yetişkinlerde kolon kanseri hadiselerinin artması, uzmanlar tarafından “endişe verici” olarak nitelendirildi.

Rutgers Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Dr. Arvind Trindade, bu eğilimin gençlerde artan kanser riskine dair daha fazla farkındalık gerektirdiğini vurgularken, çalışmaya katkı sunan Dr. O’Leary ise doktorların bu eğilimi dikkate alarak daha tesirli kıymetlendirme metotları geliştirmesi gerektiğini söz etti.

Porto Riko’da yapılan tahlil, sadece salgının değil, tıpkı vakitte doğal afetlerin de teşhis sürecini olumsuz etkilediğini gözler önüne serdi. Hasarlı altyapı, işçi eksikliği ve sıhhat tesislerinin çok yüklenmesi, teşhis ve tedavi süreçlerini geciktirdi.

Araştırmacılar, pandeminin sırf sıhhat sistemine değil, ferdî bağışıklık sistemlerine de ziyan verdiğine dikkat çekti. Hollanda’da yürütülen öteki bir çalışmada, uzun karantina devirlerinin bağışıklık sisteminde “hiperinflamasyon” olarak bilinen çok iltihaplanmaya yol açtığı saptandı. Dr. Mihai Netea liderliğindeki grup, insanların mikrobik etkileşimden mahrum kalmasının bağışıklık sistemini zayıflattığını ve enfeksiyonlara karşı daha hassas hale getirdiğini ortaya koydu.

Amerikan Kanser Derneği, pandeminin tepe yaptığı 2020 yılında ileri evre teşhis oranlarında %7’lik bir artış olduğunu açıklarken, bu durumdan en fazla renkli toplulukların etkilendiğini bildirdi. Uzmanlar, teşhislerdeki bu gecikmenin on binlerce ek vefat ve milyarlarca dolarlık sıhhat harcamasına yol açabileceğini belirtti.

Kolon kanseri erken teşhis edildiğinde beş yıllık sağ kalım oranı %90’lara kadar çıkarken, ileri evrede bu oran %60’a düşüyor. Dahası, tedavi maliyetleri de çarpıcı biçimde artıyor; erken evre tedavi yaklaşık 40 bin dolarken, ileri evrelerde bu sayı 300 bin doları aşıyor.

Çalışmanın yardımcı müelliflerinden Tonatiuh Suárez-Ramos, “Bu bulgular, kriz vakitlerinde sıhhat hizmetlerine erişimde yaşanan aksamaların sıhhat sonuçlarını dramatik biçimde kötüleştirdiğini gösteriyor,” derken, Dr. Yisel Pagán-Santana ise daha güçlü sıhhat sistemlerine olan muhtaçlığın altını çizdi.

Kıdemli müellif Dr. Karen J. Ortiz-Ortiz ise şunları kaydetti: “Amacımız, bu çeşit felaketlerde bile sıhhat hizmetlerinin kesintisiz sürdürülebilmesi için siyaset yapıcıların harekete geçmesini sağlamak. İnsanların daha uzun ve sağlıklı yaşaması için daha dirençli sistemler kurmak zorundayız.”