İyi bir ebeveyn olabilecek miyim? 4 faktör anne-babaların üzerinde baskı oluşturuyor
Bebek şimdi dünyaya gelmeden, hatta bir bebek sahibi olma fikri oluştuğunda bile ebeveynlerin zihinlerinde pek çok soru işareti belirir. Bu soruların akabinde gelen yanıtlar ekseriyetle korkuyu da beraberinde getirir. Fakat bu tasa, sadece bebek sahibi olmanın getirdiği sorumluluklardan değil, toplumun oluşturduğu baskıdan da kaynaklanır: Bebeğime gereğince âlâ bir ebeveyn olabilecek miyim?
Yıllardır süregelen ebeveyn-çocuk seansları ve kendi ebeveynlik tecrübelerim ışığında söyleyebilirim ki, ebeveynlerin hissettiği baskının temelinde birçok vakit çocuğun yeterli oluşundan çok, ebeveynliğin dışarıdan nasıl göründüğü yatar. Halbuki ki sorgulayan, tahlil arayan ve gelişime açık bir ebeveynseniz, zati “yeterince güzel ebeveyn”siniz ya da olmaya adaysınız.
EBEVEYNLİK VE TOPLUMSAL BASKILAR
Ebeveyn-çocuk bağı iki kişilik bir bağ üzere görünse de, aslında farkında olmadan pek çok kişinin fikir ve beklentilerini içinde barındırır. Büyükanneler, büyükbabalar, ebeveyn olan arkadaşlar, toplumsal medya paylaşımları, kitaplardan öğrenilen bilgiler… Hepsi ebeveyn üzerinde olumlu tesirler bırakabileceği üzere, birebir vakitte önemli bir baskı da oluşturabilir.
Bu baskının gelişmesine neden olan kimi temel faktörler şunlardır:
1. BEKLENTİLER
Hem kendimize yönelik hem de etrafımızdan gelen beklentiler ebeveynlik sürecini zorlaştırabilir. “Ebeveyn olduğumda…” diye başlayan cümleler ya da “Ebeveyn olduğunda anlarsın.” üzere telaffuzlar, bireyin kendine ülkü bir ebeveyn modeli yaratmasına neden olur. Fakat gerçek hayatta her şey planlandığı üzere ilerlemeyebilir. Kitaplardan öğrenilen bilgiler yetersiz kalabilir, hisler denetim edilemeyebilir ve süreç zorlayıcı olabilir. Bu durum, hayal kırıklığı, yetersizlik ve suçluluk hislerini artırabilir.
2. GEÇMİŞ TECRÜBELERİN AKTARILMASI
Geçmişte ebeveyn olmuş bireylerin aktardığı tecrübeler kimi vakit yardımcı olabilirken, kimi vakit baskı yaratabilir. “Bizim vaktimizde böyleydi.” yahut “Biz bu türlü büyüdük, bir şey olmadı.” üzere telaffuzlar, ebeveynleri kendi yollarını bulma konusunda zorlayabilir. Halbuki her devir, her çocuk ve her ebeveyn farklıdır. Çocuğun gereksinimlerine ve günümüz şartlarına uygun usulleri benimsemek çok daha sağlıklı olacaktır.
3. YARIŞ HİSSİYATI
Aynı periyotta ebeveyn olan bireyler ortasında kıyaslamalar yapmak kaçınılmaz olabilir. “O, çocuğuyla daha çok vakit geçiriyor, ben gereğince yeterli miyim?” ya da “Bakıcıdan takviye aldığım için makus bir ebeveyn miyim?” üzere niyetler ebeveynleri yıpratabilir. Lakin her ailenin şartları farklıdır ve kıymetli olan ebeveynin çocuğuna nasıl bir duygusal alan sunduğudur.
4. TOPLUMSAL MEDYA ALGISI
Sosyal medyada ebeveynlik hakkında paylaşılan içerikler, kimi vakit ilham verici olabilirken, kimi vakit da gerçek dışı beklentiler yaratabilir. “Hem meslek yapıyor hem de çocuğuyla kaliteli vakit geçiriyor, ben neden yapamıyorum?” üzere sorgulamalar ebeveynler üzerinde baskı yaratabilir. Fakat unutulmamalıdır ki toplumsal medyada paylaşılan içerikler, sırf gösterilmek istenen kısımlardır ve tam manasıyla gerçeği yansıtmaz.
PERFORMANS DERDİ VE GEREĞİNCE UYGUN EBEVEYNLİK
Bu tıp baskılar ebeveynlerin kendilerini “yetersiz” hissetmelerine ve daima bir şeyleri tamamlama gereksinimi hissetmelerine yol açabilir. Bu noktada “yeterince güzel ebeveyn” kavramı devreye giriyor.
İngiliz psikanalist Donald Winnicott’ın ortaya koyduğu “Yeterince Güzel Anne” kavramı, ebeveynlerin kusursuz olma uğraşından vazgeçmeleri gerektiğini vurgular. Bunu sadece anneler için değil, tüm ebeveynler ve bakım verenler için pahalandırmak mümkündür. Ne ebeveynin ne de çocuğun “mükemmel” olmasına gerek yoktur. Zira her birey kendi his ve fikirleriyle benzersizdir.
Planlar yapmak, kitaplar okumak ve bilgilenmek yararlıdır, fakat en değerli olan şey, bu bilgileri esnek bir halde uygulamak ve içgüdülere güvenmektir. Çocuğun her vakit memnun olmasını sağlamak mümkün değildir. Zorluklarla karşılaşacak, gerilim yaşayacak ve kendi tecrübelerini edinecektir. Bu durum ebeveynin “yetersiz” olduğu manasına gelmez. Tersine, çocuğun kişiselleşme sürecine katkıda bulunduğunu gösterir.
Unutmayın, “yeterince güzel ebeveynlik”, kusursuzluk değil, esneklik ve hassaslıkla çocuğun gereksinimlerine cevap verebilmektir. Kendinize ve çocuğunuza bu süreçte nazik olmayı ihmal etmeyin.
