7 değil, 6 kıta mı var? Çığır açan çalışma geleneksel 7 kıta teorisine meydan okuyor
Küçük yaştan itibaren Afrika, Antarktika, Asya, Okyanusya, Avrupa, Kuzey Amerika ve Güney Amerika olmak üzere yedi kıtayı öğreniriz. Lakin, Gondwana Research mecmuasında yayımlanan öncü bir çalışma, bu klâsik görüşü sorguluyor.
University of Derby’den Dr. Jordan Phethean liderliğindeki araştırma, kıtaların klâsik ayrımının düşündüğümüz kadar net olmadığını ortaya koyuyor. Çalışma, Atlantik Okyanusu ile ayrılmış olmalarına karşın Kuzey Amerika ve Avrupa’nın jeolojik olarak hâlâ irtibatlı olabileceğini öne sürüyor.
“Kuzey Amerika ve Avrasya tektonik plakaları, klasik olarak 52 milyon yıl evvel büsbütün ayrıldığı düşünülen süreçten aslında hala geçiyor.” diyen Dr. Phethean, bu plakaların hâlâ gerilmekte ve yavaşça birbirinden uzaklaşmakta olduğunu belirtti. Bu da, Kuzey Amerika ve Avrupa’nın iki farklı kıta olmaktan fazla tek bir kara kütlesinin modülü olabileceğini gösteriyor.
Bu araştırmanın merkezinde, uzun müddettir Kuzey Amerika ve Avrasya plakaları ortasındaki tektonik hudut olan Atlantik ortası sırtında yaklaşık 60 milyon yıl evvel oluştuğuna inanılan volkanik bir ada, İzlanda yer alıyor. Tarihî olarak bilim insanları, bu sırtın sıcak bir manto sütununu tetiklediğini ve sonunda İzlanda’nın oluşumuna yol açtığını düşünüyordu.
Ancak yeni çalışma, bu jeolojik sürece daha derinlemesine bir bakış sunarak, Kuzey Amerika ve Avrupa’nın şimdi büsbütün ayrılmamış olabileceğini ortaya koyuyor.
KITALAR TARİFİNİ DEĞİŞTİREBİLECEK BİR KEŞİF
Dünyanın jeolojik tarihine dair bu yeni yorum, klâsik kıta tarifine meydan okuyor ve gezegenimizin evrimine dair bakış açımızı değiştirebilir.
Dr. Phethean ve ekibi, Afrika’daki tektonik hareketleri yakından inceleyerek bu teoriyi sorguladı ve yavuz bir hipotez ortaya koydu. Araştırmacılar, İzlanda’nın yanı sıra Grönland-İzlanda-Faroe Sırtı’nın (GIFR) hem Avrupa hem de Kuzey Amerika tektonik plakalarından jeolojik kesimler taşıdığını öne sürüyor.
Bu da, bu bölgelerin daha evvel sanıldığı üzere izole kara kesimleri değil, daha büyük bir kıtasal yapının irtibatlı segmentleri olduğunu gösteriyor. Bilim insanları, bu yeni jeolojik oluşumu tanımlamak için “Rifted Oceanic Magmatic Plateau” (ROMP) – Yarılmış Okyanusal Magmatik Plato terimini kullanmaya başladılar. Bu terim, Dünya’nın kıtalarının nasıl oluştuğuna ve ayrıldığına dair anlayışımızı büyük ölçüde değiştirebilir.
KAYIP KITA ATLANTİS’E BENZETME
Phethean, bu keşfi “Kayıp Atlantis Şehri’ni bulmaya” benzeterek grubunun “denizin altına gömülü, kilometrelerce ince lav akıntılarıyla kaplı kıtasal parçalar” keşfettiğini belirtti.
Ayrıca araştırmacılar, İzlanda ve Afrika’daki volkanik Afar bölgesi ortasında dikkate bedel benzerlikler buldu. Şayet bu bulgular doğruysa, bu durum Avrupa ve Kuzey Amerika kıtalarının hala ayrılma sürecinde olduğunu ve kontaklarının devam ettiğini gösteriyor.
Dr. Phethean, araştırma sonuçlarının birçok kişi için şaşırtan olabileceğini kabul etmekle birlikte, bunların kapsamlı bilimsel datalara dayandığını vurguluyor.
DAHA FAZLA ARAŞTIRMA GEREKLİ
Buna karşın, bu çalışma şimdi birinci evrelerinde ve grup, İzlanda’daki volkanik kayalar üzerinde ek testler yaparak eski kıtasal kabuğa dair daha sağlam deliller toplamayı planlıyor. Ayrıyeten, bilgisayar simülasyonları ve plaka tektoniği modellemeleri kullanarak ROMP’un nasıl oluştuğunu daha düzgün anlamaya çalışıyorlar.
