170 yıllık savaş hatırası: ‘Tarih’ duvarın içinde kalmış
Çanakkale’nin Güzelyalı köyü kıyısında İngilizler tarafından Kırım Savaşı sırasında yaptırılan ve dünyanın birinci prefabrik hastanesine ilişkin olan tarihi çeşmenin taşı, kıyıdaki bir duvarın içinde kaldı. Çeşme taşının, savaş devrine ilişkin kıymetli bir hatıra olduğunu belirten (ÇOMÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Reyhan Körpe, çeşme taşının korunması gerektiğine dikkat çekti. Hastanenin, ünlü İngiliz mühendis Brunel tarafından tasarlandığını, Londra’da üretilen kesimlerin Güzelyalı’ya gemilerle getirilip burada monte edildiğini söyleyen Prof. Dr. Körpe, hastanenin Kırım Savaşı’nda yaralanan İngiliz askerlerine hizmet verdiğini anlattı. Prof. Dr. Körpe, taşın 170 yıl öncesine dayanan bir savaş anısı olduğunu belirtip, “Bu taş, İngiliz askerler için kurulan birinci prefabrik hastaneye su sağlayan yapının kesimi. Şu an bir duvarın içinde kalmış durumda. Bu tarihi evrakın uygun şartlarda korunup, bilgi tabelasıyla tanıtılması daha yanlışsız olur” dedi.
’50 BÜYÜK BARAKA İNŞA EDİLİYOR’
Prof. Dr. Reyhan Körpe, “Kırım Savaşı 1854-1856 yılları ortasında olmuş. Günümüzde çok fazla bilinmese de 19’uncu yüzyılda Osmanlı tarihinin, Türk tarihinin en değerli olaylarından biri. Bu savaşa bilhassa İngiltere’den çok sayıda, 100 binin üzerinde asker geliyor. Ve Osmanlılarla birlikte Ruslara karşı çarpışıyorlar. Lakin bu savaş 19’uncu yüzyılın silah teknolojisinde son derece ağır kayıpları olan bir savaş. Çok sayıda İngiliz askeri bu savaşta hayatını kaybediyor ve çok sayıda askerde yaralanıyor. İngiltere’de bu haberler duyulduğunda askerlerini güzelleştirmek için hastaneler yapma gereği ortaya çıkıyor. Florence Nightingale bu maksatla İstanbul’a gelecek. Ayrıyeten İngilizler hem İstanbul’da hem de Çanakkale Boğazı yakınlarında çeşitli seyyar hastaneler inşa ediyorlar. Bu hastanelerden biri Güzelyalı’daki seyyar hastane. İmaline 1856 yılında başlanıyor. İngiltere’de 19’uncu yüzyılda çok sayıda demir yolu, köprü ve Londra metrosunu da tasarlayan İngiliz mühendis Brunel’in prefabrik olarak tasarladığı, Londra’da hazırlatılan kesimler 8 Mayıs 1855 yılında 23 gemiyle Güzelyalı’ua getirtiliyor. Kıyı kenarına 50 büyük baraka inşa ediliyor. Su kaynağı da İntepe’den temin ediliyor ve burada yaklaşık 1 yıl kadar bu hastane Kırım’da yer alınan İngiliz askerleri için kullanılıyor” diye konuştu.
SAVAŞ SONUNDA HASTANE KAPANIYOR
Savaşın sona ermesi ve 1856 yılında İngiltere ve Rusya’nın barış yapmasıyla birlikte hastanenin kapandığını söyleyen Prof. Dr. Körpe, “Brunton, askerler nekahet devresinde de boş kalmasın, çalışsın diye Troya civarında kamp yapıyor ve Schliemann’dan evvel Brunton’un Troya’da birinci hafriyatları yapıyor. Fakat bu hafriyatlar çok fazla arkeolojik pahası olmayan hafriyatlar. Şanslıyız ki İngiliz askerler burada çok fazla tahribat yapmadan gitmişler. Bu çeşme taşı da birinci prefabrik hastaneyi işaret etmesi bakımından önemli” dedi
