12 aşamadan geçerek 5 günde hazırlanıyor: Bitlis’in 600 yıllık geleneği
Bitlis’in klasik el sanatlarından biri olan Harik, geçmişten günümüze uzanan bir miras olarak dikkat çekiyor. Harik imalini 1997 yılında öğrenen ve o günden bu yana bu sanatı tek başına icra eden Haydar Yılmaz, eserlerin üretiminde kullanılan materyallerden, her bir basamağın titizliğine kadar sürecin ne kadar zahmetli olduğunu belirtti.
Yılmaz, Harik sanatının yalnızca görselliğiyle değil birebir vakitte el personelliği gerektiren ayrıntılı çalışmalarıyla da farklı olduğunu söz etti.
”TALEBİ EPEY AZALMIŞ DURUMDA”
Yılmaz, Harik üretiminin ustalık gerektirdiğini ve her bir ayrıntının el emeğiyle şekillendiğini söz ederek, “Harik yapmak yalnızca bir sanat değil, sabır ve emek gerektiren bir iştir. Her bir modül, özel teknikler kullanılarak elde ediliyor. Fakat bu sanatın satışında da büyük zorluklar var. Zira bu cins el sanatlarının talebi günümüzde epeyce azalmış durumda” dedi.
Bitlis’teki bu ender el sanatını yaşatmaya ve gelecek kuşaklara aktarmaya kararlı olan Yılmaz, Harik üretiminin yalnızca bir geçim kaynağı değil, birebir vakitte Bitlis’in kültürel mirasının korunmasına da katkı sağladığını belirtti.
Her yıl birkaç tane dışında el imali Hariklerin satışını yapmakta zorlandığını tabir eden Yılmaz, “Zahmetli bir süreç olsa da bu sanatı yaşatmak için gayret ediyorum. Talep az olsa da şahane işler ortaya çıkarabiliyoruz ve bu işteki ustalığımı her geçen gün geliştiriyorum” diye konuştu.
”HARİK SAHİDEN GÜÇLÜ BİR SANAT”
Haydar Yılmaz, Harik sanatının Bitlis’in kimliğinin bir modülü olduğunu ve bu klasik sanatın unutulmaması için herkesin üzerine düşeni yapması gerektiğini de kelamlarına ekledi. Keçi kılı, kendirden yapılan Harik’in kuvvetli 12 etaptan geçerek 5 günde hazırlandığını lakin satışı için de bazen aylarca beklediğini belirten Haydar Yılmaz, Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesindeki atölyesinde mesleği gelecek kuşaklara aktarmak için vakit zaman kurslar açtığını söyledi. Yılmaz, mesleğin geleceğe aktarılmasında pazar sorunu ve materyal bulmakta yaşanan zahmetlerin tesirli olduğunu da tabir ederek şunları söyledi:
“1997 yılında aldığım kursla Harik sanatına başladım. Mesleğe de 1998 yılından beri yani yaklaşık 26 yıldan beridir usta öğretici olarak devam ediyorum. Kültür ve Turizm Müdürlüğü içerisindeki atölyemde Harik üretmeye devam ediyorum. Harik, eski devirlerde yöre halkının ellerinin altındaki keçi kılı ve kendirden oluşturduğu ve ayakkabı olarak yaklaşık 600 yıl kullandığı rivayet edilen bir çeşittir. Vakit zaman Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ile Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesinde kurslar açıyoruz. Ancak mesleğin kuvvetli olması, pazar ve gereç ıstırabından ötürü hiç kimse yapmak istemiyor. Harik nitekim şiddetli bir sanat. Bir ayakkabıyı üretirken, 12 güçlü evreden geçerek 5 günde yapabiliyorum. Yaparken bütün parmaklarım kemiklerime kadar ağrıyor. Bilhassa ipini yaparken parmaklarımız yanıyor. Böylesi zorluklarla yaptığımız bir çift Harik’i maalesef ki satamıyoruz. Genelde Bitlis yöresi halkoyunları takımlarının kullandığı bir aksesuar. Zati halkoyunları gruplarının siparişleri geldiğinde yapıyoruz. Harik için gereç bulmakta da zahmet çekiyoruz. Keçi kılı olsun, kendir olsun. Bütün bu zorluklara karşın 12 kademeden geçen ve 5 günlük süreçte hazırlanan Harikleri satmak için de pazar zahmeti yaşıyoruz. Bu kadar emek verilerek hazırlanan bir eserin bu kadar pazar kasveti yaşaması da bir tezattır.”
